2035؛ نماد هوشمندسازی خودرو به تعبیر روس ها

 برنامه راهبرد توسعه صنعت خودرو یکی از استراتژی‎های بسیار مهم و جالب روسیه برای ارتقا بخشیدن به این صنعت است. چراکه به لطف هوشمندسازی خودرو‌ها توسط سیستم‎های الکترونیکی پیشرفته، بایستی برنامه دقیق و استراتژی نوین برای ورود به این عرصه داشت تا در آینده نزدیک حرف‎های بسیاری برای گفتن و تکنولوژی سطح بالای برای به نمایش گذاشتن داشت. طی پنج سال اخیر کشور روسیه توانسته در زمینه صنعت خودرو و تکنولوژی مربوط به خودرو، عملکرد خوبی داشته باشد و طبق بررسی‎ها به‎زودی روس‎ها نیز به یکی از بزرگ‎ترین بازیگران خودروسازی جهان خواهند پیوست.

تعریف خودروسازی به سبک روس‎ها

برنامه راهبر توسعه صنعت خودرو روسیه تا سال ۲۰۳۵ بوده که افق این صنعت در آن زمان تحولات فزاینده‎ای را در این عرصه به وجود خواهد آورد. طی سه گزارش قبل برنامه راهبرد توسعه صنعت خودرو روسیه به خوبی با چشم انداز آن‎ها آشنا شدیم، اما در بخش پایانی این گزارش که در ادامه می‎خوانیم، به جزئیات این برنامه راهبرد خواهیم پرداخت تا بدانیم روس‎ها برای آینده صنعت خودرو چه برنامه‎ای دارند؟

بیشتر بخوانید؛

گام‎های موثر و بلند مدت در راستای الکتریکی شدن

از سال ۲۰۱۵ میلادی به بعد تمام دولت‎ها تصمیم گرفتند که بهره گرفتن از انرژی تجدید پذیر و حذف سوخت‎های فسیلی را در دستور کار خود قرار دهند. بر این اساس دولت فدرال روسیه در ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۵ میلادی اقداماتی را در راستای کاهش گاز دی اکسید کربن و گاز‌های گلخانه‎ای انجام داد که در سند ۲۰۲۰ تنظیم شده است. چراکه بر اساس این اطلاعات تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۷۰ درصد جمعیت در شهر‌های بزرگ به طور قابل توجهی متمرکز خواهد شد و این موضوع، منجربه تشدید آلودگی هوا خواهد شد. بر این اساس استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی، بهره گرفتن از پیل سوختی (سوخت هیدروژن) و استفاده از پیشرانه‎های مبتنی بر گاز طبیعی در دستور کار قرار گرفته است؛ بنابراین استاندارد‌های جدید به عنوان ابزاری برای مدیریت تقاضا و اقدامات ژئوپلیتیکی بهترین راه‎حل ممکن هستند. دستیابی به اهداف شرایط آب‎وهوایی بهتر که شامل محدود کردن انتشار گاز‌های گلخانه‎ای و دی اکسید کربن است و به روش‎های مختلفی صورت پذیرفته که انگیزه‎ای برای توسعه روش‎های جدید حمل‎ونقل پاک باشد. آلاینده‎های خروجی از موتور‌های احتراق داخلی، استفاده از پیشرانه‎های هیبریدی و وسایل نقلیه الکتریکی، استفاده از سوخت گاز طبیعی، اتانول و سامانه‎های الکترونیکی جدید و به روز برای کنترل سامانه‎های کاهش آلایندگی خودرو به شمار می‎آیند. برای توسعه این بخش راهبرد‌های ملی جهت گسترش سامانه‎های جایگزین از طریق اقدامات حمایتی، یارانه‎ها و معافیت‎های مالیاتی و ممنوعیت ورود به مناطق خاص با وسایل نقلیه دارای موتور‌های بنزینی پر آلاینده از جمله مواردی است که در نظر گرفته شده است.

گسترش حمل‎ونقل الکتریکی

توسعه حمل‎ونقل الکتریکی هدف اصلی در زمینه تاسیسات انرژی جایگزین است که دلیل آن کاهش قابل توجه در هزینه تولید است. به این معنا که بین سال‎های ۲۰۲۲ میلادی تا ۲۰۳۰ میلادی بیش از ۲ هزار برابر از ۱۲۰ دلار آمریکا بر کیلووات ساعت به ۵۵ الی ۶۰ دلار آمریکا در کیلووات ساعت خواهد رسید که افزایش سطح ایمنی وسایل نقلیه الکتریکی و باتری‎های نسل جدید با توسعه زیرساخت‎های شارژ تا سال ۲۰۲۸ میلادی در نظر گرفته شده است. ناگفته نماند که ۱۳ میلیارد دلار آمریکا در این بخش سرمایه‎گذاری صورت گرفته تا حمایت از تقاضا و تولیدکنندگان از سوی دولت صورت گیرد. آنچه در بررسی‎های صورت گرفته این است که حجم بازار خودرو‌های برقی در سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۴.۷ میلیون دستگاه و حدود ۵.۶ درصد از بازار جهانی را تشکیل می‎دهد. این در حالی است که پیش بینی می‎شود تا سال ۲۰۳۰ میلادی حجم بازار به ۳۵ میلیون دستگاه و سهم بازار تا ۳۰ درصد با رشد سالانه ۲۵ درصدی خواهد بود. سهم خودرو‌های هیبریدی و الکتریکی از کل فروش جهانی تا سال ۲۰۳۰ به ۵۶ درصد می‎رسد که به دلیل ذخیره انرژی پایین ۰.۱۶ تا ۰.۲۵ کیلووات در ساعت به ازای هر کیلوگرم در مقایسه با ۱۱.۹ کیلووات ساعت به ازای هر کیلوگرم سوخت دیزل؛ استفاده از وسایل نقلیه تمام الکتریکی در مناطق شمالی و کم جمعیت فدراسیون روسیه ممکن است، محدود شود؛ بنابراین توسعه حمل و نقل الکتریکی در کشور در درجه اول در شهر‌های بزرگ و مناطق با آب‎وهوای معتدل صورت خواهد گرفت.

گسترش وسایل نقلیه هیدروژنی

خودرو‌های پیل سوختی که از سوخت هیدروژن به عنوان منابع انرژی استفاده می‎کنند در مقایسه با خودرو‌های الکتریکی در مراحل اولیه توسعه قرار دارند. تعداد خودرو‌های هیدروژنی فروخته شده در جهان در سال ۲۰۲۱ میلادی بالغ بر ۱۸ هزار دستگاه و در مجموع ۰.۰۲ درصد از بازار جهانی خودرو از نظر حجم فروش بوده است. در سال ۲۰۳۰ میلادی حجم کل فروش بر اساس بررسی‎ها این دسته از خودرو‌ها بیش از ۲۰۰ هزار دستگاه که معادل ۰.۲ درصد از فروش خودرو در تمام بخش‎ها از نظر حجم فروش پیش بینی شده است. پیش بینی شده است که توسعه خودرو‌های پیل سوختی هیدروژنی هم در بخش خودرو‌های سواری و هم در بخش خودرو‌های تجاری اتفاق بیفتد و به دلیل برد قابل توجه آن (بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر) به طور گسترده در بخش‎های کامیون و اتوبوس استفاده می‎شود.

حمل‎و‎نقل مبتنی بر گاز طبیعی

حجم خودرو‌های گازسوز در جهان در سال ۲۰۲۱ میلادی به حدود ۳۰ میلیون دستگاه یا کم‎تر از ۲ درصد از کل ناوگان خودرویی بوده است. علاوه بر این، به دلیل دسترسی کم به سوخت گاز طبیعی در تعدادی از کشورها، توزیع این دسته از خودرو‌ها در مناطق خاص صورت می‎گیرد. جذابیت موتور‌های احتراق داخلی با سوخت گاز طبیعی برای فدراسیون روسیه به دلیل ذخایر کافی و دردسترس بودن گاز، کمک به کربن‎زدایی وسایل حمل‎ونقل، شباهت مبنای قطعات و ویژگی‎های کاربردی موتور‌های احتراق داخلی با سوخت مایع در نهایت هزینه تولید پایین‎تر در مقایسه با سوخت مایع در نهایت هزینه تولید پایین‎تر در مقایسه با سایر گزینه‎های جایگزین دارد. بر اساس پیش‎بینی‎ها، حجم ناوگان خودرویی که از گاز طبیعی به عنوان سوخت اصلی موتور بهره گرفته می‎شود، تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۱ میلیون دستگاه در سراسر جهان خواهد بود که از این تعداد حدود ۸۹ درصد خودرو‌های سواری، ۶ درصد خودرو‌های تجاری سبک، ۵ درصد برای کامیون‎ها و اتوبوس‎ها خواهند بود.

پیشرفت در بخش سامانه رانندگی هوشمند و خودرو‌های متصل

در حال حاضر ۶ سطح برای خودرو‌های با سامانه رانندگی خودکار وجود دارد که در آن سطح صفر به معنای عدم اتوماسیون مطلق است. سطح ۵ به معنای سامانه کنترل کامل خودکار ADAS است که در هر شرایطی مانند یک راننده واجد شرایط عمل می‎کند. سامانه‎های کنترل سطح ۲ یا ADAS در حال حاضر در سراسر جهان در حال تولید انبوده است و انتظار می‎رود تا سال ۲۰۳۰ میلادی هر وسیله نقلیه جدید در هر بخش دارای سامانه کنترل خودکار ADAS باشد. همچنین خودران سطح ۳ و بالاتر تا سال ۲۰۳۵ سهم بیش‎تری از خودرو‌ها را در بر می‎گیرند و نیازی به راننده نخواهند داشت و کل فروش ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل فروش خودرو در جهان خواهد بود. همچنین خودرو‌های متصل در اولویت قرار گرفته است. چالش‎های اصلی برای اجرای فناوری‎های مربوطه به خودرو‌های با سامانه رانندگی خودکار شامل عدم وجود تعدادی از قطعات الکترونیکی حیاتی سطوح ۲ و ۳ در فدراسیون روسیه، نیاز به توسعه مقررات قانونی مانند پذیرش مسئولیت، رسیدگی به مسائل امنیت سایبری همراه با اطمینان از در دسترس بودن سطوح کافی از تبادل داده با سرعت بالا بین وسایل نقلیه و کاربران جاده است. توسعه فناوری‎های مرتبط با سامانه رانندگی مستلزم توسعه یک محیط نظارتی جدید است که الزامات مربوط به رانندگی مستقل و مقررات ترافیکی را به هم پیوند می‎دهد. نیاز است که از تعامل خودرو‌ها با سامانه رانندگی خودکار و متصل با سیستم‎ اطلاعات خودکار دولتی GLONASS-ERA اطمینان حاصل شود. همچنین ماهواره‎ای ناوبری جهانی، ناوبری مستقل و قابلیت پویایی جدید امری ضروری است. همچنین تا سال ۲۰۳۰ میلادی حجم استفاده از خدمات حمل‎ونقل جدید با نرخ سالانه ۱۵ درصد در دوره مالی افزایش خواهد داشت. لازم بذکر است که تا سال ۲۰۳۰ میلادی خدمات اشتراک‎گذاری خودرو ۲۰ تا ۳۰ درصد از جمعیت جهان خواهد بود که در روسیه انتظار می‎رود که ناوگان خودرو‌های مورد استفاده به عنوان بخشی از اشتراک‎گذاری خودرو تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۱۷۰ هزار دستگاه برسد.

اهداف توسعه صنعت خودرو در روسیه

اهداف توسعه صنعت خودرو در روسیه به چند مورد منوط می‎شود که در ادامه بررسی خواهیم کرد.

پاسخگویی به نیاز بازار روسیه برای محصولات بومی تولید شده در قلمرو فدراسیون روسیه، خدمات حمل‎ونقل روزآمد و خدمات دیجیتال خودرو، تضمین حاکمیت فناوری صنعت خودرو، تضمین افزایش سهم صنعت خودرو در اقتصاد روسیه، تضمین رقابت‎پذیری محصولات روسی در بازار جهانی با امکان صادرات فناوری‎های روزآمد از فدراسیون روسیه است. جالب است بدانید که محصولات بومی سازی شده صنعت خودرو به عنوان محصولات تولید شده در قلمرو فدراسیون روسیه با سطح بومی سازی حداقل ۸۰ درصد شناخته می‎شوند. رشد هدفمندانه سهم صنعت خودرو در اقتصاد روسیه با دستیابی به تراز تجاری مثبت صنعت خودرو حداکثر تا سال ۲۰۳۵ میلادی به استثنای بازار ثانویه (افزایش ارزش افزوده ناخالص در صنعت خودرو در مقایسه با سال ۲۰۲۲ میلادی میزان ۴۲ درصد تا سال ۲۰۲۵ میلادی و به میزان ۱۱۳ درصد تا سال ۲۰۳۰ میلادی و ۱۴۶ درصد تا سال ۲۰۳۵ میلادی خواهد شد. همچنین تضمین رقابت محصولات خودرو روسیه؛ شامل وسایل نقلیه تولیدی، قطعات و فناوری‎ها (در بازار جهانی به معنای ایجاد محصولات بومی سازی شده در سطح بالا با مقررات فنی بین‎المللی است و از نظر کیفیت و هزینه با محصولات پیشرفته جهانی) مطابقت دارد. توسعه صنعت خودرو باید تضمین کننده ایمنی خودروها، کاهش هزینه‎های لجستیکی در اقتصاد، توسعه فناوری و ایجاد ارزش افزوده باشد نه تنها در صنعت خودرو، بلکه در صنایع وابسته نیز باشد.

اقدامات در جهت دستیابی به اهداف توسعه صنعت خودرو

اهداف تامین نیاز‌های بازار داخلی است که از جمله آن می‎توان به تقویت تولید حجم هدفمندانه از محصولات بومی سازی شده در سطح بالا، تضمین حجم هدفمندانه تقاضای داخلی از طریق اقدامات حمایتی دولت و انگیزه برای نوسازی ناوگان با در نظر گرفتن تعادل عرضه و تقاضا در بازار خودرو اشاره کرد. اهداف تضمین حاکمیت فناوری نیز مانند ایجاد تولید پایه قطعات حیاتی اعم از الکترونیکی در زمینه واحد‌های قدرت و سامانه‎های ایمنی فعال و غیرفعال، تولید موتور‌های دیزلی کوچک، گیربکس اتوماتیک، واحد‌های کنترل الکترونیکی برای سامانه ترمز ضدقفل ABS، سیستم کنترل پایداری الکترونیکی ایربگ، دستگاه‎های تماس اضطراری در دستور کار قرار گرفته است. زیرا تقویت تولید قطعات روسیه بر اساس فناوری‎های داخلی و دارای مجوز با رعایت اولویت مطلق برای فناوری‎های بومی در صورت رقابت پذیری آن‎ها خواهد بود. در این بخش موسسه نامی (NAMI) یکی از مراکز به اختصار نامی مرکز علمی دولتی فدراسیون روسیه «موسسه مرکزی تحقیقات علمی خودرو و موتور خودرو» که نماینده آن در ایران شرکت پیشران صنعت مدرس است، نقش بسیار مهمی را ایجاد کرده است. به عبارت دیگر بازوی اجرایی برنامه توسعه راهبرد صنعت خودرو در روسیه است.

هوشمندسازی خودرو با برنامه جدید روس‎ها

آنچه در برنامه توسعه راهبر صنعت خودرو روسیه حائز اهمیت است؛ بومی سازی قطعات پیشرفته در ۳ سطح است، در سطح ۱ عمده قطعات مبتنی بر دانش فنی ساخته خواهد شد. اما در سطوح ۲ و ۳ علاوه بر ساخت، تهیه مواد اولیه به تقویت توسعه نرم‎افزار و توسعه مدیریت تولید خودرو و قطعات، توسعه پلتفرم‎های دیجیتال در خودروها، تقویت سیستم رانندگی خودکار، تقویت برنامه ارتباط خودرو V۲X، پیشرانه‎های نسل جدید پیل سوختی (هیدروژنی)، تقویت توسعه شایستگی پرسنل مهندسی و تولید و افزایش سهم بودجه برای تحقیق و توسعه قطعه‎سازی تا ۵ الی ۷ درصد از حجم محموله‎های خودروسازان توجه بسیار ویژه‎ای خواهد شد.

برنامه جدی برای توسعه بازار خودرو

برای توسعه بازار خودرو دو سناریو تا سال ۲۰۳۵ تدوین شده است. تفاوت در سناریو‎ها توسط سطوح مختلف حمایت از صنعت خودرو فدراسیون روسیه و همچنین مقادیر مختلف بودجه برای کار تحقیق و توسعه و تولید قطعات تعیین می‎شود. اندازه کل بازار در هر دو سناریو یکسان است، اما ساختار رضایت بخش تقاضا به طور قابل توجهی متفاوت است. از نقطه نظر شاخص‎های کلان اقتصادی و تفاوت بین سناریو‌های وجود ندارد. همچنین برآورد نرخ رشد بلندمدت تولید نالخص داخلی برای سال ۲۰۲۵ میلادی و پس از آن ۱.۵ درصد سالانه است. سناریوی هدفمندانه، نرخ‎های نسبتا بالایی برای دستیابی به حاکمیت فناوری از طریق افزایش حجم بودجه دولت برای صنعت خودرو از نظر تعمیق بومی سازی تولید قطعات حیاتی را در نظر می‎گیرد. این سناریو حفاظت سخت‎گیرانه‎ای از بازار را در نظر می‎گیرد که هجوم خودرو‌های وارداتی نو و دست دوم به بازار را کاهش و منبعی برای سرمایه‎گذاری در افزایش سطح بومی سازی را فراهم می‎کند. سهم خودرو‌های تولید شده در فدراسیون روسیه در ساختار تامین تقاضا از ۴۰ درصد در سال ۲۰۲۲ میلادی به ۸۳ درصد در سال ۲۰۳۵ میلادی خواهد رسید. در این کشور ساختار کل فروش در سال ۲۰۲۲ میلادی به میزان ۴۰ درصد و در سال ۲۰۳۵ میلادی به میزان ۶۰ درصد خواهد بود. اجرای برنامه راهبرد در ۳ مرحله کوتاه مدت (از سال ۲۰۲۲ میلادی تا ۲۰۲۵ میلادی)، میان مدت (از سال ۲۰۲۶ میلادی تا ۲۰۳۰ میلادی) و بلند مدت (از سال ۲۰۳۱ میلادی تا ۲۰۳۵ میلادی) خواهد بود. همچنین پس از سال ۲۰۳۰ میلادی، حمایت دولت از وسایل نقلیه الکتریکی و وسایل نقلیه با سایر سوخت‎های جایگزین باید برابر وسایل نقلیه موتور احتراق داخلی باشد. در عین حال سرمایه‎گذاری در حوزه تحقیق و توسعه برای وسایله نقلیه الکتریکی افزایش خواهد داشت. تا پایان سال ۲۰۲۵ میلادی مدل‎های خودرو جداگانه با سطح بومی سازی حداقل ۸۰ درصد خواهد بود، سهم محصولات تولیدکنندگان روسی باید حداقل ۶۰ درصد از حجم فروش باشد. تا سال ۲۰۳۵ میلادی در بخش خودرو‌های سواری دارای موتور احتراق داخلی ۷۰ تا ۸۰ درصد و سهم خودرو‌های برقی ۲۰ تا ۳۰ درصد خواهد بود. سهم هدفمندانه صادرات خودرو‌های سواری در حجم تولید ۳ درصد در سال ۲۰۲۵ میلادی، ۱۰ درصد در سال ۲۰۳۰ میلادی و ۱۵ درصد در سال ۲۰۳۵ میلادی خواهد بود. مقاصد صادراتی کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، کشور‌های آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین و سایر کشور‌های دارای اقتصاد در حال توسعه هستند.

شناسایی ریسک‎های اجرای راهبرد و توسعه آن

ریسک‎های اصلی اجرای راهبرد شامل موارد بسیار مهمی است. بر این اساس این ریسک‎ها به عدم وجود تولیدکنندگان خارجی بوده و هر شرکت خارجی که مایل به مشارکت در سرمایه‎گذاری مشترک در فدراسیون روسیه است، بایستی شرایط انتقال کامل فناوری، دانش فنی به سازنده روسی را بپذیرد، اعمال محدودیت از طرف چین و سایر کشور‌های دوست، تقویت محدودیت‎ها از طرف کشور‌های خارجی که اقدامات غیردوستانه‎ای نسبت به فدراسیون روسیه برای سازمان‎های روسی در زمینه تامین قطعات، فناوری‎ها و مواد اولیه و تجهیزات و نرم‎افزار دارند، مربوط می‎شود. در زمینه پایش و کنترل مدیریت راهبرد باید گفت که در کل دوره عملیات این مهم که شامل جمع‎آوری، تلفیق و پردازش اطلاعات کمی و کیفی است با داده کاوی صورت گرفته و پایش بر اجرای راهبرد توسط وزارت صنعت و تجارت فدراسیون روسیه با مشارکت سایر مقامات اجرایی فدرال و سازما‎ن‎ها انجام می‎شود.

برنامه مالی برای اجرای راهبر توسعه صنعت خودرو روسیه

برای دستیابی به این اهداف تامین مالی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بر این اساس تا ۳۰۰ میلیارد روبل با هزینه تخصیص بودجه از فدرال، به منظور اجرای برنامه جامع در سال ۲۰۲۳ میلادی تا ۲۰۲۵ میلادی برای تسریع در بومی سازی اجزای مهم خودرو در صورت اجرای سناریوی توسعه هدف راهبرد خواهد بود. همچنین تا ۲۶ میلیارد روبل سالانه با هزینه تخصیص بودجه فدرال، به منظور افزایش تقاضا در سال ۲۰۲۳ میلادی تا ۲۰۲۵ میلادی برای محصولات صنعت خودرو خواهد بود.