ملاحظات زیست‌محیطی در تولید، مصرف و اسقاط خودرو

 صنعت خودرو در همه بخش‌های خود از «مواد اولیه (منابع طبیعی) و تولید» تا «مصرف و پس از مصرف» در تعامل مستقیم و غیرمستقیم با محیط زیست قرار دارد.

به گزارش سرمایه ملی، سه مرحله عمده چرخه حیات صنعت خودرو را به‌طور ساده می‌توان مشتمل بر توسعه محصول و تولید، مصرف و خدمات پس از فروش و پس از مصرف (اسقاط) دانست. بر این اساس، دیدگاه‌سازی در بخش‌های مختلف این صنعت می‌تواند بر کنترل و کاهش پیامدهای منفی توسعه بر محیط‌زیست مؤثر باشد.

در فاز تولید، فعالیت‌های تحقیق و توسعه باید در راستای طراحی محصولات جدید با سطح آلایندگی منطبق با استانداردهای روز و همچنین کاهش انتشار آلاینده‌های خروجی از خودروهای در حال تولید باشد.

در این راستا، علاوه‌ بر به‌کارگیری موتورهای با تولید آلودگی کمتر، نصب سیستم‌های کاهش آلودگی و تجهیزاتی ازجمله کاتالیست‌ها بر روی خودرو ضروری است.

اما عمده‌ترین پیامدهای منفی زیست‌محیطی صنعت خودرو در فاز مصرف ایجاد می‌شود؛ مصرف سوخت، انواع روانکار، باتری، لاستیک و… توأم با ورود مقادیر قابل توجهی مواد شیمیایی به محیط زیست همراه است.

گرچه برخی از این پیامدها باید در مرحله ساخت و تولید و به هنگام طراحی خودرو کنترل شود، اما تداوم کارکرد مناسب خودرو در مرحله خدمات پس از فروش (به‌ویژه در دوره گارانتی) نیز باید تحت نظارت خودروساز باشد تا از سازگاری زیست‌محیطی خودرو در طول مصرف اطمینان حاصل شود.

پس از آن‌که عمر خودرو به‌عنوان یک کالای صنعتی به پایان می رسد، وارد فاز دیگری می‌شود که مرحله اسقاط و بازیافت نام دارد.

پیامدهای زیست‌محیطی خودروهای اسقاطی نیز آن‌قدر متنوع و پیچیده هستند که برای کنترل آن، فعالیت‌های بسیاری در قالب مدیریت انتهای حیات (End- of- Life Management) انجام می‌شود.

راهکارهای مورد نظر برای کنترل بسیاری از این پیامدها هم باید در زمان طراحی و توسعه محصول لحاظ شوند. برای مثال می‌توان به ایجاد قابلیت بازیافت قطعات خودرو، دمونتاژ خودرو و… اشاره کرد. همچنین، در این بخش باید به تمهیداتی نظیر استفاده مجدد یا بازیافت قطعات و نیز دفع صحیح ضایعات توجه کرد.

درمجموع، راهکارهای یادشده می‌توانند صنعت خودرو را در رسیدن به توسعه پایدار و همسو با حفظ محیط زیست یاری دهند.