افت تولید سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال جاری

 آمار و اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال نشان می‌دهد؛ سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال‌جاری تا انتهای آذرماه ۴.۸‌درصد کمتر از مدت مشابه سال‌گذشته تولید کرده‌اند. البته این افت به‌دلیل کاهش تولید در پارس‌خودرو و سایپا است و تولید ایران‌خودرو در این بازه افزایشی بوده‌است.

بر اساس گزارشی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه داده‌اند، سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال‌جاری تا انتهای آذرماه ۶۰۵‌هزار و ۷۸۴ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال‌۱۴۰۳ به ۶۳۶‌هزار و ۷۱۶دستگاه می‌رسید، بنابراین در مدت زمان یاد‌شده، خودروسازان ۳۰‌هزار و ۹۳۲‌دستگاه معادل ۴.۸‌درصد کمتر خودروی سواری تولید کرده‌اند، با این‌حال رشد و کاهش تولید بین سه خودروساز کشور همسو نبوده‌است. تا همین چندماه پیش هر اوج و فرودی در تولید به‌طور هماهنگ در هر سه خودروساز دیده می‌شد، اما در چندماه اخیر این رویه شکسته شده‌است، درحالی‌که آمار کلی نشان از افت تولید خودروی سواری دارد، ایران‌خودرو ۱۶.۹‌درصد رشد تولید را ثبت کرده‌است.

یکی از عواملی که می‌تواند روی این تفاوت تاثیرگذار باشد، نقش مدیریت دولت در خودروسازی است. بهمن ماه سال‌گذشته بود که مدیریت بزرگ‌ترین خودروساز کشور به بخش‌خصوصی سپرده شد، اما سایپا و زیرمجموعه آن یعنی پارس‌خودرو هنوز بلاتکلیف هستند. بلاتکلیفی در واگذاری، در کنار تصمیمات دولتی که اغلب ناکارآمدی بیشتری دارند کار را برای تولید این شرکت سخت کرده‌است، به‌خصوص اینکه در مدیریت دولتی دخالت نهاد‌های مختلف بسیار بیشتر است.

نکته قابل‌توجه دیگر در آمار تولید خودروسازان که در سامانه کدال منتشر شده‌است، رشد تولید خودرو‌های ناقص است، به‌طوری‌که تنها ایران‌خودرو در ۹ ماه امسال ۴هزار و ۵۶۲ دستگاه خودروی ناقص تولید‌کرده که هزار و ۴۸۶ دستگاه آن تنها مربوط به آذرماه است، بنابراین می‌توان گفت؛ خودروسازان با مشکل جدی در تامین قطعه مواجه هستند. دو عامل را می‌توان در تشدید این چالش موثر دانست. فاکتور اول رشد بدهی خودروسازان به تولیدکنندگان قطعه و تاخیر در پرداخت تسهیلات ۴۰ همتی است که دولت برای کاهش این بدهی درنظر گرفته بود. در شهریورماه امسال دبیر انجمن قطعه‌سازان خودرو اعلام کرده‌بود؛ «کل مطالبات زنجیره تامین از همه خودروسازان داخلی به عدد بی‌سابقه ۱۷۰‌هزار میلیارد‌تومان رسیده‌است؛ در حالی‌که بدهی جاری ایران‌خودرو و سایپا به تنهایی بیش از ۶۰۰‌هزار میلیارد‌تومان است که ۱۳۰‌هزار‌میلیارد‌تومان آن به زنجیره تامین اختصاص دارد.»

اما در آبان ماه امسال دولت با اعطای ۲۰‌همت تسهیلات به هریک از دو خودروساز بزرگ (در مجموع ۴۰ همت) موافقت کرد. قرار بود این تسهیلات به‌طور مستقیم به‌حساب قطعه‌سازان واریز شود تا بدهی خودروسازان به آنها کاهش پیدا کند، بااین‌حال هنوز خبری از واریز این تسهیلات نیست، بنابراین احتمالا تولیدکنندگان قطعه در تامین قطعات مورد‌نیاز خودروسازان دچار مشکل شده‌اند.

عامل دوم موثر در تولید خودرو‌های ناقص را نیز می‌توان رشد نرخ ارز دانست. بهای دلار طی ماه‌های اخیر با رشد بسیار قابل‌توجهی مواجه بوده‌است. همین موضوع باعث می‌شود که هزینه خودروسازان برای تامین قطعه از طریق واردات نیز رشد زیادی داشته‌باشد و آنها نتوانند این قطعات را تامین کنند. رشد نرخ ارز مواد اولیه مورد نیاز قطعه‌سازان را نیز گران می‌کند و تاثیر غیرمستقیمی روی تامین قطعه از داخل کشور نیز دارد.

بدین ترتیب سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای امسال تا انتهای آذرماه ۶۰۵‌هزار و ۷۸۴ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند و به‌طور میانگین در هر ماه ۶۷‌هزار و ۳۰۹ دستگاه خودرو تولیدشده‌است. اگر همین روند تا انتهای سال‌ادامه پیدا کند تولید سالانه خودروی سواری کمتر از ۸۰۸‌هزار دستگاه خواهدشد که فاصله زیادی تا برنامه‌های اعلامی سیاستگذاران دارد. طبق اهداف اعلامی وزارت صمت برای سال‌جاری خودروسازان بزرگ کشور تا انتهای سال‌جاری باید یک‌میلیون دستگاه خودرو تولید می‌کردند، بنابراین در هر ماه باید به‌طور میانگین ۸۳‌هزار و ۳۳۳ دستگاه تولید داشته‌باشند. اگر اوضاع تولید به همین منوال پیش‌می‌رفت، در پایان ۹ ماه تولید این خودروسازان باید به ۷۴۹‌هزار و ۹۹۷ دستگاه می‌رسید، بنابراین تولید خودرو در پایان ۹ ماه ۱۴۴‌هزار و ۲۱۳ دستگاه معادل ۱۹.۲‌درصد از برنامه اعلامی عقب است.

جزئیات تولید خودروسازان

مروری بر جزئیات آمار تولید سه خودروساز بزرگ کشور حاکی از عملکرد متفاوت آنها است. ایران‌خودرو از ابتدای سال‌تا انتهای آذرماه ۴۳۳ هزار و ۲۹۲ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده‌است. این شرکت در ۹ ماه ابتدایی سال‌گذشته، ۳۷۰‌هزار و ۴۸۶ دستگاه تولید داشته، بنابراین تیراژ این شرکت در مدت زمان یادشده نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته رشد ۶۲‌هزار و ۸۰۶ دستگاهی معادل ۱۶.۹‌درصد را تجربه کرده‌است. در این بین بیشترین تولید آبی‌پوشان جاده مخصوص به گروه پژو اختصاص دارد که در حال حاضر فقط پژو ۲۰۷ از این خانواده به تولید می‌رسد. این شرکت در بازه زمانی تحت‌بررسی، ۱۲۹‌هزار و ۱۲۷ دستگاه پژو تولید کرده‌است. با توجه به تولید ۱۲۲ هزار و ۵۶۹ دستگاهی خانواده پژو در ۹ ماهه سال‌گذشته، تولید این خودرو ۶‌هزار و ۵۵۸ دستگاه معادل ۵.۳‌درصد افزایش داشته‌است.

در بین دیگر محصولات ایران‌خودرو، گروه سورن تیراژ ۱۱۳ هزار و ۲۶۷ دستگاهی را در ۹ ماه ابتدایی امسال از خود به‌جا گذاشته‌است. با درنظرگرفتن تیراژ ۸۷‌هزار و ۴۸۰ دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سال‌گذشته، ایران‌خودرویی‌ها توانسته‌اند تولید در این گروه را ۲۹.۵‌درصد افزایش دهند. همچنین ایران‌خودرو اعلام‌کرده طی این مدت ۷۱ هزار و ۳۱۷ دستگاه دنا را به تولید رسانده‌است. با توجه به تیراژ ۶۴‌هزار و ۷۶۱ دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سال‌پیش، تولید دنا ۱۰.۱‌درصد افزایش را تجربه کرده‌است. دیگر محصول ایران‌خودرو به‌نام رانا در مجموع آمار ۹ ماهه امسال تیراژ ۱۴ هزار و ۲۶۸ دستگاهی را ثبت کرده‌است. این خودرو در ۹ ماهه سال‌پیش، به میزان ۱۲ هزار و ۹۳۴ دستگاه تولیدشده بود، بنابراین تولید این محصول با رشد‌هزار و ۳۳۴ دستگاهی و ۱۰.۳‌درصدی مواجه بوده‌است.

علاوه‌بر این ایران‌خودرویی‌ها طی ۹ ماه گذشته ۱۷‌هزار و ۴۳۷ دستگاه هایما مونتاژ کرده‌اند، این در حالی است که در مدت مشابه ۱۴۰۳، تیراژ این خودروی مونتاژی چینی ۱۰‌هزار و ۷۵۰ دستگاه بود. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی رشد ۶۲.۲‌درصدی داشته‌است. طبق آمار منتشرشده در کدال، ایران‌خودرو در مدت زمان یاد شده ۶۶‌هزار و ۴۴۶ دستگاه تارا تولید کرده‌است. این خودروساز در ۹ ماهه سال‌گذشته به میزان ۴۹‌هزار و ۴۳۷ دستگاه از این محصول را به تولید رسانده بود، بنابراین تولید تارا در این مدت زمان رشد ۳۴.۴‌درصدی داشته‌است.

در آمار تولید ایران‌خودرو آیتمی به‌نام خودرو‌های تولیدی تجاری نشده سایت‌ها وجود دارد که به خودرو‌های ناقص اشاره‌کرده و عدددرج‌شده در مقابل آن، ۴‌هزار و ۵۶۲ دستگاه است. همچنین بخش دیگری به‌نام «دیگر محصولات» تعریف‌شده که تولید ایران‌خودرو در این بخش ۲۱‌هزار و ۴۳۰ دستگاه بوده‌است.

همچنین سایپا به‌عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، در ۹ ماه گذشته ۱۲۷‌هزار و ۳۹۹ دستگاه خودروی سواری تولید‌کرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان ۱۸۹‌هزار و ۶۲۴ دستگاه بوده‌است، بنابراین در این مدت زمانی نارنجی پوشان جاده مخصوص ۶۲‌هزار و ۲۲۵ دستگاه، معادل ۳۲.۸‌درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشته‌اند. بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در ۹ ماه ابتدایی سال‌به منوال گذشته به خانواده ایکس‌۲۰۰ (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشته‌است. طبق اعلام سایپا این شرکت در این مدت ۱۰۳‌هزار و ۲۳ دستگاه خودرو از این گروه تولید کرده‌است.

این رقم در مدت مشابه سال‌پیش ۱۵۳ هزار و ۶۲۳ دستگاه بوده‌است، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا به میزان قابل‌توجه ۳۲.۹‌درصد کمتر شده‌است. سایپا همچنین در مدت مذکور ۲۴‌هزار و ۳۷۰ دستگاه از خانواده شاهین را به تولید رسانده‌است؛ این در حالی است که در ۹ ماه ابتدایی پارسال تیراژ شاهین ۳۵‌هزار و ۹۸۴ دستگاه بود، بنابراین تولید شاهین در این بازه کاهش ۳۲.۳‌درصدی داشته‌است. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی تحت‌بررسی تنها همین دو گروه خودرویی را به‌صورت عمده به تولید رسانده‌است، اما علاوه‌بر آنها ۶ دستگاه آریااتومات نیز توسط سایپا در این مدت زمان تولیدشده‌است.

پارس‌خودرو نیز در ۹ ماهه امسال، ۴۵‌هزار و ۹۳ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده‌است. در مقایسه با تیراژ ۷۶‌هزار و ۶۰۶ دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت ۳۱ هزار و ۵۱۳ دستگاه معادل ۴۱.۱‌درصد کمتر شده‌است. پارس‌خودرو از ابتدای سال‌جاری تا انتهای آذرماه سهند و گروه Q۲۰۰ و محصول جدید خود یعنی پارس نوآ را به تولید رسانده‌است.

طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q۲۰۰ پارس خودرو تیراژ ۳۳‌هزار و ۷۳۰ دستگاهی در ۹ ماه گذشته داشته که نسبت به همین بازه زمانی در سال‌۱۴۰۳ با تیراژ ۴۸‌هزار و ۶۷۴ دستگاهی، از افت ۳۰.۷ درصدی تولید این گروه خودرویی حکایت دارد. خودروساز سوم ایران همچنین در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۱‌هزار و ۳۰۲ دستگاه سهند را به تولید رسانده‌است. در مدت مشابه سال‌گذشته ۱۱‌هزار و ۹۹۴ دستگاه سهند تولید شد. بر این اساس تولید سهند در مدت یادشده تنها ۵.۸‌درصد کمتر شده‌است. پارس‌خودرویی‌ها، در مدت زمان مذکور علاوه‌بر این دو گروه خودرویی تنها محصول جدید خود به‌نام پارس نوآ را به تعداد ۶۱ دستگاه تولید کردند، این در شرایطی است که در مدت مشابه سال‌قبل آنها‌هزار و ۲۳۴ دستگاه کوئیک معمولی و ۱۴‌هزار و ۷۰۴ دستگاه ساینا S را نیز تولید کرده‌بودند، اما اکنون تولید این خودرو‌ها به صفر رسیده‌است.

تولید ماهانه خودرو‌های سواری

تولید خودروی سواری در آذرماه امسال نسبت به آبان با رشد همراه بوده‌است. بر این اساس خودروسازان در آذرماه ۷۷‌هزار و ۹۲۹ خودروی سواری تولید کرده‌اند، این در شرایطی است که این رقم در آبان‌ماه به ۷۲‌هزار و ۵۲۲ دستگاه می‌رسید، بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته پنج‌هزار و ۴۰۷ دستگاه معادل ۷.۴‌درصد افزایش یافته‌است.

تولید در بخش ماهانه نیز بین سه شرکت هماهنگ نبوده‌است. با این تفاوت که این‌بار ایران‌خودرو با افت تولید مواجه بوده و دو خودروساز دیگر رشد تولید داشته‌اند. بزرگ‌ترین خودروساز کشور در آبان‌ماه ۵۸‌هزار و ۳۳۷ دستگاه تولید خودروی سواری داشت. تیراژ آذرماه این خودروساز به ۵۵‌هزار و ۷۱۴ دستگاه می‌رسد، بنابراین آبی پوشان جاده مخصوص در این مدت زمان افت دوهزار و ۶۲۳ دستگاهی و ۴.۵‌درصدی را در تولید خودروی سواری خود ثبت کرده‌اند. سایپا، اما تولید ۱۶‌هزار و ۸۹۷ دستگاهی در ماه پایانی پاییز داشته که در مقایسه با تیراژ ۱۱‌هزار و ۳۲۰ دستگاهی آبان رشد پنج‌هزار و ۹۲۹ دستگاهی و ۴۹.۳‌درصدی را به خود می‌بیند.

همچنین پارس خودرو که تولید دو‌هزار و ۸۶۵ دستگاهی در آبان‌ماه داشته، طی ماه گذشته پنج‌هزار و ۳۱۸ دستگاه خودروی سواری تولید‌کرده تا تولید آن در نهمین ماه از سال‌نسبت به آبان رشد ۲ هزار و ۴۵۳ دستگاهی داشته‌باشد و افزایش ۸۵.۶‌درصدی را ثبت کند. البته باید توجه داشت که این رشد به دلیل سقوط تولید این شرکت در آبان بوده‌است؛ در واقع سطح تولید سومین خودروساز بزرگ کشور در ماه‌های پیش از آبان نیز حدود پنج‌هزار دستگاه بود، اما در این ماه آنها به‌یک‌باره با نصف‌شدن تولید مواجه شدند و حالا با بازگشت به سطح پنج‌هزار دستگاهی در آذر چنین رشدی ثبت شده‌است.