تکلیف سرمایه گذاری 50 میلیون دلاری سایپا در سوریه چه می شود؟

 با سقوط دولت بشار اسد در سوریه، تقریبا می‌توان گفت پرونده کارخانه سیویکو‌ (سایت تولیدی سایپا در سوریه) نیز بسته شد. کارخانه‌ای با سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون دلاری و با هدف صادراتی که به شکل کاملا دستوری شروع به کار کرد و حالا بدون رسیدن به نتیجه‌ای، به نقطه پایان خود رسیده است.

کلنگ سیویکو سال ۸۳ به زمین خورد و سه سال بعد یعنی آذرماه سال ۱۳۸۶، خط تولید پراید با حضور بشار اسد، رییس‌جمهوری، محمد ناجی عطری، نخست‌وزیر وقت سوریه و محمد سعیدی کیا، وزیر وقت مسکن و شهرسازی ایران افتتاح شد.

از نظر مالکیت، ۸۰ درصد این کارخانه به سایپا رسید و ۲۰ درصد باقی مانده به دولت سوریه. در زمان تاسیس سیویکو  اعلام شد ظرفیت تولید این کارخانه در مرحله نخست سالانه ۱۵ هزار دستگاه خودرو است و در هر ساعت، سه تا ۱۰ خودرو تولید خواهد کرد. رویایی که البته هرگز محقق نشد.

اما این تنها رویایی نبود که سیویکو‌ با آن شروع به کار کرد و شکست خورد. قرار بود سایت سوریه سایپا به پایگاهی برای صادرات خودروهای ایرانی به کشورهای منطقه تبدیل شود که این وعده و وعیدها هم به جایی نرسید. دلیل این ناکامی‌ها را هم می‌توان به یک عامل مشخص نسبت داد:« سرمایه‌گذاری دستوری بدون توجه به ریسک های سیاسی و اقتصادی.»

سرمایه‌گذاری‌های سفارشی خودروسازان در کشورهایی که از آنها به عنوان کشورهای دوست یا شریک استراتژیک یاد می‌شود مانند سوریه یا ونزوئلا حالا میزان ناکارآمدی خود را نشان می‌دهد.

۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در سال ۸۳ آن هم در کشوری که با انواع و اقسام ریسک های سیاسی دست و پنجه نرم می‌کرده، حالا کلا به باد رفته است؛ سرمایه‌ای که می‌توانست صرف توسعه محصول یا ارتقای کیفی محصولات خودروسازان شود یا حتی زیرساخت‌های صنعت خودروی ایران را تقویت کند.

البته سیویکو‌ در چند سال اخیر تقریبا فعالیتی نداشته، چندی پیش نیز در حین ناآرامی‌ها در منطقه، این سایت مورد حمله اسرائیل نیز قرار گرفت. پس از آن سایپا در اطلاعیه‌ای در سامانه کدال اشاره کرد که فعالیت تولیدی این کارخانه از سال‌ها قبل به دلیل شرایط خاص سوریه و جلوگیری از افزایش زیان انباشته، متوقف شده بود.

این خودروساز همچنین اشاره کرده که سرمایه‌گذاری در شرکت سایپا سوریه حدود ۲۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود (که البته برای سال ۸۳ رقم قابل توجهی است) ؛اما نکته قابل توجه اینکه دلیل تعطیلی این سایت جلوگیری از افزایش زیان انباشته اعلام شده است؛ یعنی حتی پیش از تحولات سیاسی در سوریه نیز سیویکو سودده نبوده است.

این موارد به خوبی ناکارآمدی نگاه دستوری در صنعت خودروی ایران را نشان می‌دهد. حالا هم با سقوط دولت بشار اسد می‌توان گفت پرونده سیویکو بسته شد این تجربه نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در صنایع استراتژیک باید بر اساس مطالعات بازار، تحلیل ریسک، و هدف‌گذاری شفاف انجام شود تا از هدررفت منابع جلوگیری شود.