راز جدایی خودرو از دلار

 از بازدهی هفت‌ماهه خودرو و ارز، حکایت از کاهش وابستگی خودرو به نرخ دلار دارد. در پنج سال گذشته، قیمت خودرو تابعی از نرخ ارز بود به‌طوری‌که هر زمان، نرخ دلار صعودی می‌شد به دنبال آن خودرو نیز تحریک و قیمت‌ها در بازار افزایش می‌یافت. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که امسال در مقاطعی، از سرعت رشد قیمت خودرو در بازار آزاد با محرک ارز کاسته شده است. که دلیل آن «ارتفاع بلند قیمت‌ها» و رکود معاملات است که سبب شده خودرو به نوعی ارز را آنفالو کند.

منحنی قیمت در بازار خودروی ایران هرچند هنوز هم به نوسان نرخ ارز وابستگی نسبی دارد، اما بررسی تغییرات قیمتی در این دو بازار (خودرو و ارز) طی هفت ماه امسال از کاهش این وابستگی حکایت دارد. این البته بدان معنا نیست که قیمت خودرو (در بازار آزاد) از ناحیه نوسان نرخ ارز (در بازار آزاد) تحریک نمی‌شود، بلکه تاثیرپذیری منحنی قیمت خودرو از همتای ارزی خود، کاهش پیدا کرده است. بنا به یکی از اصطلاحات رایج  در فضای مجازی، منحنی قیمت خودرو به نوعی ارز را آنفالو کرده و رفتارش در بازار آزاد، کاملا منطبق با رفتار ارز نیست.

قیمت خودرو در بازار آزاد نسبت به افت‌وخیز نرخ ارز کاملا بی‌تفاوت نیست (چه آنکه هنوز هم نرخ ارز، یکی از عوامل موثر بر قیمت خودرو در بازار آزاد است) بااین‌حال، طی هفت ماه امسال، به‌تدریج از میزان انطباق منحنی قیمت خودرو با قیمت ارز کم شده است. به عبارت بهتر، از سرعت رشد قیمت خودرو در بازار آزاد (با محرک ارز) کاسته شده است. برای تشریح بهتر این موضوع، نگاهی می‌اندازیم به نوسان قیمت در بازارهای خودرو و ارز در هفت ماه امسال، تا مشخص شود نرخ وابستگی خودرو به ارز چه تغییری کرده است. قیمت آزاد دلار در ۱۵فروردین امسال ۶۲هزار و ۹۰۰ تومان بود، اما در ۳۱ فروردین به ۶۴هزار و ۷۰۰تومان رسید که نشان از رشد حدودا ۲.۹درصدی دارد.

حالا به بازار خودرو برویم و ببینیم قیمت چند خودروی منتخب (گران‌ترین، ارزان‌ترین و یک خودرو با قیمت متوسط) در نیمه و انتهای فروردین چقدر بود. در ۱۵فروردین، قیمت دناپلاس اتومات توربو آپشنال یک‌میلیارد و ۱۴۰میلیون تومان بود و پژو ۲۰۷ ارتقایافته پانوراما نیز ۸۲۰میلیون تومان قیمت داشت. قیمت کوئیک دنده‌ای به عنوان ارزان‌ترین خودروی داخلی ۴۰۰میلیون تومان بود. قیمت این سه خودرو در انتهای فروردین به‌ترتیب به یک‌میلیارد و ۲۳۰میلیون تومان، ۸۶۰میلیون تومان و ۴۴۰میلیون تومان رسید. بنابراین، در شرایط رشد ۲.۹درصدی قیمت ارز، قیمت دنا پلاس، پژو ۲۰۷ و کوئیک دنده‌ای (به عنوان خودروهای فرضی) به‌ترتیب هشت‌درصد، حدود پنج‌درصد و ۱۰درصد بالا رفت (میانگین رشد هفت‌درصدی).

اما قیمت آزاد دلار در ابتدای اردیبهشت امسال ۶۴هزار و ۷۰۰ تومان بود که در انتهای ماه به ۵۹هزار و ۵۰۰ تومان رسید که نشان از افت هشت‌درصدی دارد. در ابتدای اردیبهشت، قیمت دناپلاس اتومات توربو یک‌میلیارد و ۲۳۰میلیون تومان بود و پژو ۲۰۷ ارتقایافته نیز ۸۶۰میلیون تومان قیمت داشت کوئیک دنده‌ای نیز خودرویی ۴۴۰میلیون تومانی بود. قیمت این سه خودرو در انتهای اردیبهشت به‌ترتیب به یک‌میلیارد و ۱۰۰میلیون تومان، ۸۱۰میلیون تومان و ۴۲۵میلیون تومان رسید. بنابراین، در شرایطی که قیمت دلار افت هشت‌درصدی داشت، قیمت دنا پلاس، پژو ۲۰۷ و کوئیک دنده‌ای (به عنوان خودروهای فرضی) به‌ترتیب ۱۰.۵درصد، حدود شش‌درصد و ۳.۵درصد افت کرد (میانگین افت ۷.۷درصدی).

در ابتدای سومین ماه امسال، قیمت دلار ۵۹هزار و ۵۰۰تومان بود، اما در انتهای خرداد، افت ۵۰۰تومانی، معادل ۸۴صدم درصد، را تجربه کرد.

در ابتدای خرداد، قیمت دناپلاس اتومات توربو یک‌میلیارد و ۱۰۰میلیون تومان بود و پژو ۲۰۷ ارتقایافته نیز ۸۱۵میلیون تومان قیمت داشت. کوئیک دنده‌ای خودرویی ۴۲۵میلیون تومانی بود. قیمت این سه خودرو در انتهای خرداد به ترتیب به یک‌میلیارد و ۲۰میلیون تومان، ۸۱۰میلیون تومان و ۴۱۰میلیون تومان رسید. بنابراین، در شرایطی که قیمت دلار افت کمتر از یک‌درصدی داشت، میانگین قیمت سه خودروی فرضی حدود ۴.۵درصد افت کرد.

در تیرماه، قیمت دلار افت ۱.۹درصدی را (در انتهای ماه نسبت به ابتدای ماه) تجربه کرد. در این بازه زمانی، قیمت دناپلاس اتومات توربو یک‌میلیارد و ۲۰میلیون تومان بود و پژو ۲۰۷ ارتقایافته نیز ۸۱۰میلیون تومان قیمت داشت. کوئیک دنده‌ای نیز خودرویی ۴۲۰میلیون تومانی بود. قیمت این سه خودرو در انتهای تیر به ترتیب به ۹۹۰میلیون تومان، ۷۸۵میلیون تومان و ۴۱۰میلیون تومان رسید. بنابراین، در شرایطی که قیمت دلار افت ۱.۹ درصدی داشت، میانگین قیمت خودروهای فرضی ۲.۹درصد افت کرد.

در مرداد اما قیمت دلار (در انتهای ماه نسبت به ابتدای ماه) رشد پنج‌دهم درصدی را تجربه کرد. در ابتدای مرداد، قیمت دناپلاس اتومات توربو 990میلیون تومان بود و پژو 207 ارتقایافته 785میلیون تومان قیمت داشت. کوئیک دنده‌ای نیز خودرویی 415میلیون تومانی بود. قیمت این سه خودرو در انتهای مرداد به‌ترتیب به 940 میلیون تومان، 760میلیون تومان و 410میلیون تومان رسید. بنابراین، در شرایطی که قیمت دلار رشد محدودی داشت، میانگین قیمت خودروهای فرضی افت کرد تا اولین نشانه جدی رویگردانی نسبی بازار خودرو از بازار ارز نمایان شود.

در شهریورماه قیمت دلار نرخ رشد 1.64درصد را تجربه کرد و در انتهای ماه به 59هزار و 230تومان رسید. در ابتدای ماه تحت بررسی، قیمت دناپلاس اتومات توربو 940میلیون تومان بود و پژو 207 ارتقایافته 760میلیون تومان قیمت داشت. کوئیک دنده‌ای نیز خودرویی 410میلیون تومانی بود. قیمت این سه خودرو در انتهای شهریور به ترتیب به 970میلیون تومان، 775میلیون تومان و 415میلیون تومان رسید که میانگین این ارقام، رشد قیمت 2.4درصدی را نشان می‌دهد.

در نهایت طی مهر ماه امسال، قیمت دلار از 59هزار و 220تومان ابتدای ماه به 64هزار و 500تومان در انتهای ماه رسید تا رشد حدودا 9درصدی را تجربه کند. در ابتدای ماه تحت بررسی، قیمت دناپلاس اتومات توربو 970میلیون تومان بود و پژو 207 ارتقایافته 775میلیون تومان قیمت داشت. کوئیک دنده‌ای نیز خودرویی 415میلیون تومانی بود. قیمت این سه خودرو در انتهای مهر به ترتیب به 985میلیون تومان، 790میلیون تومان و 420میلیون تومان رسید که میانگین این ارقام، رشد قیمت 1.6درصدی را نشان می‌دهد.

اینجا نیز دومین نشانه جدایی نسبی راه خودرو از ارز رخ داده است، زیرا با وجود ثبت بیشترین میزان رشد قیمت ارز (ابتدای ماه نسبت به انتهای ماه) طی هفت ماه امسال، قیمت خودرو بسیار کمتر از حد انتظار بالا رفت.

نکته دیگر اینجاست که نسبت قیمت خودروها در بازار آزاد به قیمت دلار تغییر مهمی کرده است. به عنوان مثال، قیمت دناپلاس توربو آپشنال (به عنوان گران‌ترین خودروی تولید داخل در بازار) در دورانی که قیمت دلار در نزدیکی‌های 65هزار تومان بود، به بالای یک‌میلیارد و 230میلیون تومان رسید.  این در شرایطی است که در حال حاضر قیمت دلار به 68هزار و 800تومان رسیده، اما دنا پلاس توربو آپشنال خودرویی 990میلیون تومانی است (یعنی حدودا 250میلیون تومان ارزان‌تر از وقتی که قیمت دلار 65هزار تومان هم نبود).

یا مثلا قیمت پژو 207 ارتقایافته در دوران دلار نزدیک به 65هزار تومان، 860میلیون تومان بود، اما حالا که قیمت دلار به حدود 68هزار و 800تومان رسیده، این خودرو نزدیک به 60میلیون تومان ارزان‌تر از آن مقطع است.

دلیل جدایی ارز از خودرو

در باب اینکه چرا خودرو راه خود را از ارز تقریبا جدا کرده و منحنی قیمت آن، وابستگی کمتری به نوسان ارزی دارد، دلایل مختلفی می توان برشمرد.

جدا از مسائلی مانند واردات خودرو، عرضه گهگاه خودروهای داخلی و اخبار مربوط به واردات خودروهای کارکرده، به نظر می‌رسد «ارتفاع بلند قیمت‌ها» و رکود معاملات، سبب شده خودرو به نوعی ارز را آنفالو کند. قمیت خودرو در بازار آزاد به حدی بالا رفته که در‌حال‌حاضر ارزان‌ترین خودروی صفر‌کیلومتر (در حال تولید) در این بازار، 425میلیون تومان قیمت دارد.

این در حالی است که قدرت خرید شهروندان هرگز متناسب با رشد ارتفاع قیمت خودرو در بازار آزاد، بالا نرفته است. از همین رو میل به خرید خودروهای صفرکیلومتر کم شده و حتی خیلی‌ها کلا قید خرید خودرو (چه نو، چه دست‌دوم) را زده‌اند. بنابراین می‌توان گفت رشد قیمت خودرو تا حدی (فعلا) به سقف رسیده و یکی از دلایل جدایی نسبی قیمت خودرو از ارز، همین موضوع است.

از آن سو، معاملات خودرو نیز به شدت افت کرده، از همین رو فروش خودرو با قیمت‌های بالا (قیمت‌هایی که با قیمت ارز در بازار آزاد هماهنگ باشند) بسیار سخت است. به همین دلیل، فروشندگان در پیشنهاد قیمتی خود احتیاط به خرج می‌دهند.