یخبندان تولید در «جاده مخصوص»

 اطلاعات منتشره از تولید خودروسازان بزرگ کشور از ابتدای سال جاری تا انتهای دی‌ماه حکایت از افت قابل توجه تولید خودروسازان نیمه‌دولتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارد؛ به طوری که این خودروسازان در ۱۰ ماه نخست سال جاری ۵۵هزار و ۴۵۷ دستگاه، معادل ۶.۳‌درصد، کمتر از همین مدت زمانی در سال گذشته تولید کرده‌اند. همچنین خودروسازان بزرگ کشور در دی‌ماه دو‌هزار و ۳۵۳ دستگاه، معادل ۲.۷درصد، کمتر از آذرماه خودرو تولید کرده‌اند. افت تولید خودروسازان بزرگ چه در سطح سالانه و چه ماهانه در شرایطی اتفاق افتاده که سیاستگذار در سال جاری برای رشد تولید هدف‌گذاری کرده و وعده داده بود.

آنطور که وزارت صمت در ابتدای سال ۱۴۰۲ اعلام کرد، قرار بود تا پایان امسال یک‌میلیون و ۷۰۰هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شود. اگر سهم سه خودروساز بزرگ را از این هدف، یک‌میلیون و ۴۰۰هزار دستگاه در نظر بگیریم، تنها ۸۱۷هزار و ۸۹۵دستگاه از این هدف محقق شده است. بنابراین اگر این خودروسازان بخواهند به هدف تعیین‌شده دست پیدا کنند، باید در ۵۱ روز باقی‌مانده از سال، ۵۸۲هزار و ۱۰۵ دستگاه خودرو تولید کنند، آن هم در شرایطی که در ۳۱۴ روزی که از سال گذشته، کمتر از ۸۱۸هزار دستگاه تولید داشته‌اند. شاید بتوان مهم‌ترین دلیل افت تولید خودروسازان در سال جاری را کمبود نقدینگی آنها دانست. وضعیت صورت‌های مالی خودروسازان به هیچ عنوان مناسب نیست، بدهی آنها به قطعه‌سازان نیز روز به روز در حال افزایش است؛ تا جایی که وزیر صمت برای حل مشکل این بدهی ورود کرد و پیشنهادهایی برای شیوه حل این بحران ارائه داد.

از اردیبهشت‌ماه سال جاری که شورای رقابت با رشد ۱۰ تا ۴۹درصدی قیمت خودرو موافقت کرد تا به امروز شاهد رشد رسمی قیمت خودرو نبوده‌ایم. بنابراین ممکن است که به دلیل مشکلات مربوط به کمبود نقدینگی، اساسا خودروسازان توانایی مالی رشد تولید یا حتی حفظ تیراژ سال گذشته را نداشته باشند. اما حتی اگر این سناریو را هم نپذیریم و فرض کنیم که خودروسازان از نظر مالی می‌توانستند تولید بیشتری داشته باشند، علت افت تولیدی را که اتفاق افتاده می‌توان زیان‌دهی خودروسازان در نظر گرفت. تولیدکنندگان خودرو مدعی هستند که تولید برای آنها با زیان همراه است. بنابراین ممکن است برای کاهش  حجم زیان خود تعمدا تیراژ خود را کاهش داده باشند.

در چنین شرایطی است که خودروسازان برای پرداخت بدهی تولیدکنندگان قطعه، با وزارت صمت به توافق رسیدند که ۱۲۰هزار دستگاه خودروی «مازاد» تولید کرده و با قیمت حاشیه بازار به فروش برسانند. گرچه این موضوع عملیاتی نشد اما به هر صورت با آمارهای منتشرشده می‌توان ایرادهای اساسی به این  راه‌حل گرفت. اول اینکه اساسا خودرویی که تولید نشده از نظر منطقی نمی‌تواند مازاد باشد. علاوه بر این خودروسازان از رسیدن به هدف تولیدی سال هم بسیار عقب هستند و تاکنون تنها ۵۸درصد آن را به انجام رسانده‌‌اند. بنابراین تصور اینکه تا پایان سال همه ۵۸۲هزار و ۱۰۵دستگاه باقی‌مانده از هدف تعیین‌شده، تولید شده و علاوه بر آن ۱۲۰هزار دستگاه دیگر هم تولید شوند و به قیمت حاشیه بازار به فروش برسند غیرمنطقی به نظر می‌رسد.

جزئیات تولید ۱۰ ماه خودروسازان

جزئیات آمار تولید خودروسازان بزرگ کشور در ۱۰ ماه امسال نشان می‌دهد که  این سه خودروساز  نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت تولید مواجه بوده‌اند؛ البته کاهش تولید در سایپا قابل‌توجه نبوده و تقریبا ثابت مانده است. در مدت مذکور طبق معمول بیشترین تیراژ نصیب ایران‌خودرویی‌ها شده است. آبی‌پوشان جاده‌مخصوص توانسته‌اند از ابتدای سال جاری تا انتهای دی‌ماه ۴۴۴هزار و ۴۷۱ دستگاه خودرو تولید کنند. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته تیراژ آنها ۴۷۴هزار و ۳۸۱ دستگاه بوده است. بنابراین در این مدت زمانی ایران‌خودرو ۲۹هزار و ۹۱۰ دستگاه معادل ۶.۳درصد کمتر تولید داشته است.

بنابر آمار منتشرشده در سامانه کدال، ایران‌خودرو در ۱۰ماه امسال بیشترین تولید خود را به مدل‌های پژو اختصاص داده است. بر این اساس این خودروساز بزرگ کشور ۲۳۱هزار و ۸۸۲ دستگاه خودرو در گروه پژو تولید کرده است. در مدت مشابه سال گذشته تولید این گروه خودرویی ۲۸۸هزار و ۹۹۹دستگاه بوده است. محصولات دیگر ایران‌خودرو در گروه سمند نیز در ۱۰ ماه امسال ۵۹هزار و ۵۳۰ دستگاه بوده که افت قابل‌توجهی نسبت به همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۱ داشته است، در ۱۰ ماه نخست سال گذشته ایران‌خودرو ۶۰هزار و ۳۲۴ دستگاه خودرو گروه سمند تولید کرده بود.

بنابر آمار ارائه‌شده به بورس، دنا نیز در ۱۰ماه امسال تیراژی ۷۱هزار و ۴۳۹دستگاهی داشته است. در مقایسه با ۱۰ ماه مشابه سال گذشته تولید دنا نزدیک به ۸درصد رشد را به خود می‌بیند. رشد تولید دنا در حالی است که دیگر محصول ایران‌خودرو به نام رانا با افت تولید در ۱۰ ماه امسال مواجه بوده است. ایران‌خودرویی‌ها تا پایان آذر امسال بیش از ۱۹هزار و ۹۹۶ دستگاه رانا به تولید رسانده‌اند که نسبت به ۱۰ماه سال گذشته، افت حدودا ۱۳درصدی را نشان می‌دهد. محصول مونتاژی ایران‌خودرو، یعنی هایما، نیز از ابتدای سال جاری تا انتهای دی‌ماه ۱۶هزار و ۷۳۹ دستگاه تولید داشته است، این در حالی است که تولید این محصول در مدت مشابه سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۲هزار و ۹۴۷دستگاه بود. بنابراین تولید هایما با رشد قابل توجه ۲۹درصدی همراه بوده است.

تارا آخرین محصول از ایران‌خودرو است که تولید آن را در ۱۰ ماه ابتدایی سال جاری زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. در این مدت زمانی تولید تارا به ۳۸هزار و ۳۹۴ رسیده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۰۲درصد رشد داشته تا افزایش بیش از دوبرابری را ثبت کند. سری هم به محصولات سایپا بزنیم. این خودروساز، از ابتدای سال جاری تا انتهای دی‌ماه ۲۸۸هزار و ۳۳۳دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به آمار ۲۸۸هزار و ۴۸۳دستگاهی ۱۰ ماه سال گذشته تنها ۱۵۰ دستگاه کمتر بوده و تقریبا ثابت مانده است. بیشترین سهم از تولید دومین خودروساز بزرگ کشور به خانواده ایکس ۲۰۰ اختصاص داشته است. طبق آمار ارائه‌شده به کدال، سایپایی‌ها در بازه زمانی تحت بررسی ۱۹۵هزار و ۶۳۷ دستگاه از اعضای این خانواده را به تولید رسانده‌اند.  در مقایسه با ۱۰ ماه سال گذشته، تولید خانواده ایکس ۲۰۰ حدود ۱۳درصد کاهش یافته است. تولید شاهین در سایپا طی ۱۰ ماه امسال به ۴۲هزار و ۷۵ دستگاه رسیده است. در مقایسه با ۱۰ ماه سال پیش، تولید این خودرو حدود ۵۲درصد بالا رفته است.

 در لیست سایپا، گزینه‌ای به نام «سایر» نیز وجود دارد که مشخص نیست مربوط به چه خودروهایی است. طبق آمار اعلام‌شده، تیراژ «سایر» خودروها در سایپا در ۱۰ ماه امسال دوهزار و ۳۴ دستگاه بوده است. سایپایی‌ها همچنین تا پایان آذر امسال در مجموع ۱۹دستگاه آریای اتومات را به تولید رسانده‌اند.  همچنین نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص در این مدت زمانی ۴۸هزار و ۵۶۸ دستگاه وانت ۱۵۱ تولید کرده‌اند. به پارس‌خودرو برسیم، سومین خودروساز بزرگ کشور که ۱۰ ماه ابتدایی سال جاری ۸۵هزار و ۹۱ دستگاه خودرو تولید کرده‌، افت قابل‌توجهی نسبت به آمار ۱۱۰هزار و ۴۸۸ دستگاهی مدت مشابه سال گذشته داشته و کاهش ۲۳درصدی را ثبت کرده است. پارس‌خودرو در بازه زمانی تحت بررسی، ۲۱هزار و ۸۹۰ دستگاه کوئیک معمولی را به تولید رسانده که نسبت به ۱۰ ماه پارسال افت ۵۵درصدی را نشان می‌دهد. در آمار تولید ۱۰ ماه امسال پارس‌خودرو، نام سهند نیز به چشم می‌آید که البته تیراژ بسیار اندکی داشته است. طبق آمار، سهند که سال گذشته رونمایی شد، در بازه زمانی تحت بررسی تنها ۴۰ دستگاه تولید داشته است.

در کارنامه تولید پارس‌خودرو بیشترین تعداد تولید طی ۱۰ماه امسال، به خانواده Q۲۰۰ تعلق دارد. طبق آمار ارائه‌شده به کدال، در این مدت بیش از ۶۳هزار و ۱۶۱دستگاه از محصولات این خانواده در پارس‌خودرو به تولید رسیده است. در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، تولید در خانواده خودرویی مورد‌نظر بیش از ۶درصد رشد کرده است.

آمار ماهانه خودروسازان

مقایسه آمار تولید خودرو توسط خودروسازان بزرگ کشور در دی‌ماه نسبت به آذرماه نیز حاکی از افت ۲.۷درصدی است. این سه خودروساز مجموعا در دی‌‌ماه ۸۴هزار و ۲۳۸ دستگاه خودرو تولید کردند که نسبت به آمار ۸۶هزار و ۵۹۱دستگاهی آذرماه، دوهزار و ۳۵۳ دستگاه کمتر است. ایران‌خودرو در دهمین ماه از سال، ۵۳هزار و ۱۵۱ دستگاه خودرو تولید کرده است؛ این در حالی است که آمار ماهانه آذر برای این خودروساز ۵۰هزار و ۱۴ دستگاه خودرو بود. بنابراین در این مدت آبی‌پوشان خودروساز سه‌هزار و ۱۳۷ دستگاه کمتر خودرو تولید کرده‌اند که نشان از افت ۵.۹درصدی تولید ماهانه آنها دارد. سایپا اما تنها خودروسازی بوده که در ماه ابتدایی زمستان توانسته تولید بیشتری نسبت به آذر داشته باشد. دومین خودروساز بزرگ کشور در دی‌ماه ۲۸هزار و ۶۸دستگاه خودرو تولید کرده که نسبت به آمار ۲۷هزار و ۱۱۸دستگاهی آذرماه ۹۵۰ دستگاه، معادل ۳.۵درصد، بیشتر بوده است. پارس‌خودرو به عنوان زیرمجموعه سایپا مسیر دیگری را پیش گرفته و مانند ایران‌خودرو در آمار ماهانه افت تولید را ثبت کرده است. بر این اساس تولید این خودروساز از ۶هزار و ۳۲۲ دستگاه در آذر به ۶هزار و ۱۵۶دستگاه در دی رسیده تا افت ۱۶۶دستگاهی و ۲.۶درصدی داشته باشد.