کد خبر: ۵۵۹۳۰
تاریخ انتشار: ۰۷ خرداد ۱۴۰۲
حضور رسمی نظامیان در «خودرو»؛

آیا نظامیان در صنعت خودروسازی ورود پیدا می کنند؟

نویسنده:  تحریریه صنعت ماشین
صنعت ماشین: برنامه هفتم توسعه در حالی هفته گذشته رونمایی شد و حالا در راه مجلس شورای اسلامی است که در آن بر سرریز دانش فنی و دستاوردهای بخش نظامی و دفاعی و مشارکت با بخش خصوصی در صنایع مختلف از جمله «خودرو» تاکید شده است.
به گزارش صنعت ماشین،
 شنبه هفته گذشته بود که سرانجام از لایحه برنامه پنج‌‌ساله هفتم توسعه کشور رونمایی شد و این لایحه قرار است امروز به مجلس شورای اسلامی برود تا به رای گذاشته شود. هرچند بررسی متن برنامه هفتم توسعه نشان می‌دهد در این سند (برخلاف برنامه ششم) نگاه کلانی به خودروسازی وجود دارد و چندان به جزئیات اشاره نشده، با این حال برخی موارد کلی مانند رشد صنعت، قیمت‌گذاری و البته ورود نهادهای نظامی به صنایع، عملا خودرو را نیز در بر می‌گیرند.   در برنامه ششم توسعه، سیاستگذار به مواردی مانند شماره‌گذاری خودروها، کاهش مصرف انرژی و ارتقای استاندارد سوخت خودروها، اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده و همچنین ارتقای ایمنی خودروهای تولیدی ورود کرده بود، اما این بار و در برنامه هفتم ترجیح داده نگاهی کلی‌تر و کلان‌تر به بخش «خودرو» داشته باشد.

آیا نظامیان در صنعت خودروسازی ورود پیدا می کنند؟

در برنامه هفتم، کلیدواژه خودرویی چندانی به چشم نمی‌آید، اما محورهای مختلفی وجود دارد که به‌هر‌حال خودرو را در بر می‌گیرد و این بخش را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار خواهد داد. در این بین، به نظر می‌رسد مهم‌ترین و شاید پر‌حاشیه‌ترین بند، مربوط به بخش امنیتی- دفاعی برنامه هفتم توسعه است که در آن بر سرریز دانش و فناوری نظامی به خودروسازی [و قطعه‌سازی] تاکید شده است.

بحث سرریز دانش و فناوری دفاعی و نظامی کشور به صنعت خودرو از سال‌ها پیش و در قالب‌های مختلف مطرح بوده و خیلی‌ها (از عوام گرفته تا خواص) با مقایسه پیشرفت‌های کشور در حوزه نظامی به خصوص موشک‌سازی با خودروسازی، این پرسش را مطرح کرده‌اند که چرا موشک‌ساز خوبی هستیم اما خودروساز خوبی نیستیم؟ اخبار فراوان درباره توان نظامی و دفاعی کشور به‌ویژه در حوزه ساخت پهپاد و موشک، علاوه بر پرسش مذکور، این توقع را در بین بخشی از شهروندان و البته مسوولان ایجاد کرده که وقتی کشور در ساخت ادوات نظامی پیشرفت کرده، پس خودروسازی هم باید رشد کند. به عبارت بهتر، داستان «موشک و خودرو» - قدرت اولی و ضعف دومی - همواره در این سال‌ها ملاک مقایسه بوده و از همین رو خیلی‌ها، چه شهروندان عادی و چه مسوولان و سیاستگذاران، خواستار ورود مستقیم و غیرمستقیم نظامیان به خودروسازی شده‌اند. این خواسته تا به امروز در قالب‌های مختلفی مطرح شده که سه مورد اصلی را «فروش سهام خودروسازان بزرگ کشور به نهادهای نظامی»، «ورود نظامیان به تولید قطعات خودرو» و «تاسیس واحدهای خودروسازی و قطعه‌سازی توسط نهادهای نظامی» تشکیل می‌دهند.

اواخر دهه ۸۰ بود که با مطرح شدن موضوع واگذاری سهام ایران‌خودرو و سایپا، صحبت از فروش سهام این دو خودروساز به نهادهای نظامی مطرح شد. در آن مقطع، موضوع خصوصی‌سازی خودروسازان داغ شده بود و با توجه به اینکه چندان مساله پیشرفت‌های نظامی مطرح نبود، به نظر می‌رسد سیگنال‌هایی از طریق خود این نهادها بابت خرید ایران‌خودرو و سایپا ارسال شده بود. گفته می‌شد نهادهای نظامی قصد دارند با خرید تمام یا بخشی از سهام دولتی خودروسازان بزرگ کشور، عنان آنها را به دست بگیرند و رسما به عنوان نهادی قدرتمند و متمول جایگزین دولت در «جاده مخصوص» شوند. با وجود گمانه‌زنی‌های جدی در این مورد اما در نهایت اتفاقی که انتظار می‌رفت، رخ نداد و نظامیان نخواستند یا نتوانستند مالک بخشی از سهام دو خودروساز بزرگ کشور شوند.

چند سال بعد اما بحث ورود نظامیان به خودروسازی در قالبی دیگر مطرح شد، ماجرایی که با تحریم ارتباط مستقیم داشت. پس از آنکه آمریکایی‌ها در اردیبهشت ۹۷ از توافق هسته‌ای و برجام خارج و تحریم‌هایی سنگین علیه ایران به خصوص در بخش خودرو اعمال کردند، زمزمه‌هایی مبنی بر حضور نظامیان در قطعه‌سازی مطرح شد. در واقع اینکه چرا پای نهادهای نظامی به قطعه‌سازی باز شد، ریشه در توان فنی آنها داشت، زیرا به گمان کارشناسان، نهادهای نظامی می‌توانستند و می‌توانند در دوران تحریم و با توجه به مختل شدن روند تامین قطعات از خارج، منجی تولید باشند. در آن مقطع گفته می‌شد نهادهایی مانند وزارت دفاع و هوا و فضای سپاه توانایی داخلی‌سازی بعضی قطعات و مجموعه‌های موردنیاز خودروسازان را که تحریم تامین آنها را سخت و کند کرده است، دارند. این موضوع هرچند با استقبال خودروسازان مواجه شد، اما نگرانی‌هایی را برای قطعه‌سازان مبنی بر ظهور یک رقیب قدر ایجاد کرد.

ابتدا این وزارت دفاع بود که تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صنعت، معدن و تجارت بر سر ساخت داخل برخی قطعات (به‌خصوص قطعات دارای تکنولوژی پیشرفته یا ‌های‌تک) به امضا رساند. در همان مراسم، امیر حاتمی، وزیر دفاع سابق، اعلام کرد این نهاد بنای رقابت با قطعه‌سازان را ندارد و هدف از انعقاد تفاهم‌نامه با وزارت صمت نیز فقط کمک به کاهش وابستگی صنعت خودرو به قطعات خارجی از مسیر داخلی‌سازی است. پس از وزارت دفاع اما هوا و فضای سپاه هم برای کمک به خودروسازان از مسیر ساخت داخل قطعات، اعلام آمادگی کرد. در ادامه، چند نشست میان خودروسازان و هوا و فضای سپاه برگزار شد و فرماندهان این نهاد نظامی بازدیدهایی از خطوط تولید خودروسازی داشتند تا زمینه همکاری طرفین فراهم شود.

در این نشست‌ها و بازدیدها، نظامیان همواره بر حضور موقتی در زنجیره خودروسازی و آن هم تنها در حوزه داخلی‌سازی قطعات تاکید کردند. علاوه بر اینها، ارتش هم به جمع نهادهای نظامی مایل به همکاری با خودروسازان پیوست، به نحوی که فرمانده نیروی هوایی از آمادگی این نهاد نظامی برای همکاری با خودروسازان در حوزه ساخت قطعات صحبت به میان آورد. ارتشی‌ها نیز از عبارت «کمک به خودروسازی» استفاده کردند تا بر این موضوع که حضور نظامی‌ها در خودروسازی «موقتی» است، تاکید شود.

با وجود همه این تاکیدها، چشم قطعه‌سازان از حضور نهادهای نظامی در بخش خودرو ترسید، چه آنکه از نظر آنها، این نهادها با توجه به قدرت و توان مالی بالا، حکم رقیبی غیر‌قابل‌دسترس را خواهند داشت. از همین رو قطعه‌سازان میل چندانی به حضور نظامیان در بخش خودرو بروز ندادند، با‌این‌حال این موضوع حداقل در قالب اظهارنظرها و برگزاری جلسات و بازدیدها، شکل‌و‌شمایل جدی خود را حفظ کرد. بنابراین گمان می‌رفت حضور نظامیان در «خودرو» و کمک آنها به ساخت قطعات، خیلی جدی پیش برود و عملی شود. این در حالی است که با وجود همه این گمانه‌زنی‌ها در مورد کمک نهادهای نظامی به خودروسازی، هنوز رسما خبری مبنی بر داخلی‌سازی قطعات توسط آنها منتشر نشده است. بنابراین مشخص نیست که آیا در طول پنج سالی که از تحریم‌های سنگین خودروسازی کشور می‌گذرد، آیا اصلا نهادهای نظامی توانستند قطعات موردنیاز خودروسازان را داخلی‌سازی کنند؟ و اینکه اگر پاسخ مثبت است، آیا قطعات موردنظر تجاری‌سازی شده و به خطوط تولید خودروسازان رسیدند؟

اما حضور نظامیان در «خودروسازی» بار دیگر و این بار در قالب طرح ساماندهی صنعت خودرو و توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شده است. در یکی از بندهای این طرح اما بر حضور رسمی نهادهای نظامی در خودروسازی و قطعه‌سازی تاکید شده است. در یکی از بندهای این طرح آمده که نهادهای نظامی می‌توانند در قالب قطب‌های جدید خودروسازی و قطعه‌سازی ظاهر شده و مانند ایران‌خودرو و سایپا و شرکت‌های بزرگ تامین‌کننده قطعات، فعالیت کنند. معنی این بند این بود که نظامیان می‌توانند خود به صورت مستقل اقدام به تولید قطعات و خودرو کنند و عملا تبدیل به رقیبی قدرتمند و متمول برای خودروسازان و قطعه‌سازان شوند. این بند پرحاشیه که به حضور نظامیان در خودروسازی رسمیت می‌بخشید، در نهایت بی‌سروصدا از نسخه نهایی طرح ساماندهی خودرو حذف و به دست فراموشی سپرده شد.

این در شرایطی است که حالا و به واسطه سند برنامه هفتم توسعه کشور، موضوع «حضور رسمی نهادهای نظامی در خودروسازی» بار دیگر مطرح شده است. طبق ماده ۲۵۵ برنامه توسعه هفتم، «به منظور هم‌افزایی بین قابلیت‌ها و ظرفیت‌های صنایع دفاعی با سایر حوزه‌های صنعتی و استفاده حداکثری از سرریز فناوری‌های بخش دفاع به بنگاه‌های اقتصادی و فناوری کشور و بهره‌گیری از ظرفیت‌های ملی در نظام نوآوری و زنجیره تامین دفاعی و دومنظوره‌سازی آنها، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح مکلف است ضمن استفاده از توان علمی مراکز علمی و مراکز رشد پارک‌های علم و فناوری، نسبت به انتقال [و] سرریز دانش فنی و دستاوردهای بخش دفاعی و مشارکت با بخش خصوصی در صنایعی مانند صنعت هوایی و دریایی، انرژی، خودرو، معدن، کشاورزی و خدمات، اقدامات لازم را با رعایت ملاحظات اقتصادی - امنیتی به انجام رساند.

متقابلا وزارت دفاع باید با همکاری مبادی ذی‌ربط در دولت، بخش‌های عمومی و خصوصی، نسبت به شناسایی و تعیین الزامات دومنظوره‌سازی ظرفیت‌های این بخش‌ها برای تولیدات دفاعی و امنیتی اقدام و جهت تصویب هیات وزیران اقدام کند. آیین‌نامه اجرایی این حکم نیز با پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و با مشارکت وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه کشور تدوین شده و با تایید ستاد کل نیروهای مسلح به تصویب هیات وزیران می‌رسد». این چهارمین تلاش برای ورود نظامیان به بخش خودرو محسوب می‌شود که باید منتظر ماند و دید آیا مجلس شورای اسلامی آن را تصویب می‌کند و شورای نگهبان هم مهر تایید بر آن می‌زند یا نه؟

قیمت و تولید خودرو در برنامه هفتم

اما در بخش‌های دیگری از برنامه هفتم توسعه نیز مواردی مطرح شده که به طور کلی موضوع خودرو را در بر می‌گیرد، از جمله پیشنهاد محدود شدن قیمت‌گذاری دستوری و رشد صنعتی  ۵/ ۸درصد. در بحث قیمت‌گذاری، آمده که به منظور تقویت رقابت‌پذیری در اقتصاد، قیمت‌گذاری به کالاهای اساسی و انحصاری و ضروری محدود می‌شود. همچنین فهرست این گروه از کالاها و خدمات به پیشنهاد دستگاه مربوطه به تصویب شورای اقتصاد می‌رسد. با توجه به اینکه خودرو در لیست کالاهای انحصاری قرار دارد، طبعا اگر قرار بر حذف قیمت‌گذاری آن باشد، باید شورای اقتصاد نام این کالا را از لیست انحصاری‌ها خارج کند. در مورد مساله رشد صنعتی ۵/ ۸درصدی نیز این نکته را باید در نظر گرفت که خودروسازی می‌تواند نقشی مهم و حتی محوری در تحقق این رشد داشته باشد. این در حالی است که رشد تولید خودرو با موانعی مانند قیمت‌گذاری دستوری و تحریم مواجه است.

نظر شما
20:22 - 1402/07/05
واردات خودرو در دولت رییسی (315)

فولکس واگن ID.4 CROZZ الکتریکی در لیست واردات به ایران قرار گرفت + تصاویر و بروشور

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
12:39 - 1402/07/05
توسط مدیران خودرو؛

اکسید TXL به زودی روانه بازار خودرو ایران می شود +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
20:04 - 1402/07/04
واردات خودرو در دولت رییسی (314)

قیمت خام خودروی گک GS3 EMZOOM راسا موتور خاورمیانه اعلام شد

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:55 - 1402/07/03
واردات خودرو در دولت رییسی (312)

اسامی خودروهای وارداتی اپل شرکت آسیا خودرو مشخص شد

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
17:29 - 1402/07/03
در نمایندگی های مدیران خودرو به نمایش درآمد؛

فونیکس آریزو ۶ جی تی در راه بازار ایران +تصاویر و مشخصات

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
11:29 - 1402/07/01
نسخه اتوماتیک و ارتقاء یافته t8؛

قطعات CKD کی ام سی KMC T9 کرمان موتور ثبت سفارش شد

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
17:51 - 1402/06/31
واردات خودرو در دولت رییسی (311)

مزدا 3 جدید در لیست خودروهای وارداتی به ایران قرار گرفت +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
15:18 - 1402/07/06
لئوپارد 5 می آید/

کپی کاری فنگ چنگ بائو از تویوتا لندکروزر 2024 +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:29 - 1402/07/05
امکانات بسیار ویژه برای مادر و کودک/

آرک فاکس کائولا ؛ این خودرو قشر متوسط چین را حتما ببینید +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
09:03 - 1402/07/04
زیرمجموعه متعلق به گروه چری؛

جتور تراولر ؛ آفرود جعبه ای از خانواده فیدلیتی محصول احتمالی بهمن موتور ! +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
10:22 - 1402/07/03
فرمولی برای مالکیت شاسی بلند لوکس و ارزان!

محصول جذاب و لوکس هونگچی روانه بازار شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
10:15 - 1402/07/03
شاسی بلند جدید دانگ فنگ؛

فورتینگ تاندر نسخه پیشرفته لاماری بازار ایران معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
15:01 - 1402/07/02
شاسی بلند ارزان دانگ فنگ؛

کراس اووری عجیب با نام Big V DD-i معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:09 - 1401/12/14
با گذشت ۳۰ سال سن؛

بررسی مرسدس بنز کلاس G مدل 500GE +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:47 - 1401/12/10
قطعه مهم از پازل حمل و نقل آینده؛

تجربه رانندگی با بی ام و iX5 هیدروژنی باواریایی ها +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
14:21 - 1401/08/13
خبر بزرگ برای طرفداران ثروتمند آفرود؛

تجربه رانندگی با مرسدس G63 4×4² گران و شگفت انگیز! +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
09:32 - 1401/08/11
گزینه ای مناسب برای خانواده های پرجمعیت؛

تجربه رانندگی با تیارا کراس اوور هفت نفره خانوادگی مکث موتور +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
23:20 - 1401/08/04
خودرویی ساختارشکن و کاملاً جدید؛

تجربه رانندگی با فونیکس FX مدیران خودرو در پیست آزادی +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:32 - 1401/12/10
با شروع تمرین های زمستانه؛

فصل جدید فرمول یک 2023 در بحرین آغاز شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:40 - 1401/11/28
برای فصل ۲۰۲۳ فرمول یک؛

استون مارتین از خودروی AMR23 رونمایی کرد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:49 - 1401/08/23
مدل آفرود پورشه 911 داکار معرفی شد

اسپرت ترین خودروی آفرودی جهان +تصاویر جذاب

نام خبرنگار:
18:16 - 1401/08/21

خودروی فرمول E پورشه 99X جدید معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
14:18 - 1402/06/25
با ۱۰۰۰ اسب بخار قدرت؛

تیونینگ آئودی RS6 و RS7 توسط ABT معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
13:51 - 1402/06/25
تقویت پیشرانه، سیستم تعلیق و ترمزها؛

بی ام و 2002 Tii آلپینا کلاسیک زیر دستان تیونینگ منهارت +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
13:40 - 1402/06/25
با قدرت بیشتر از لامبورگینی روئلتو!

بی ام و M3 تیون شده 1026 اسب بخار قدرت معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
16:14 - 1402/06/24
از سردی و زیبایی صحرا تا غافلگیری ورود به بهشت!

جدیدترین پروژه تیونینگ منصوری بر روی بنز جی کلاس +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:54 - 1402/05/25
معرفی برترین پیشرانه تنفس طبیعی فورد (+

فورد موستانگ دارک هورس 2024 معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:30 - 1402/05/23
چرا این ب ام و تمام نمی شود؟!

هیولای جدید منهارت پرفورمنس تیونر معروف معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
13:12 - 1402/05/08
رویکرد فناورانه در دیابلو افسانه ای ؛

بازیابی 19 شیطان آتشین توسط اِچِنتریکا +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:13 - 1402/05/01
از جالب ترین لوکیشن های جهان برای طرفداران این برند

موزه آگیناگا مرسدس بنز را حتما تماشا کنید +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
13:09 - 1402/04/23
در فستیوال سرعت گوودوود ۲۰۲۳؛

بنتلی اسپید سیکس سری Continuation معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی