برجام کدام برندهای خودروساز را برمی گرداند؟

به گزارش صنعت ماشین، خودروسازان خصوصی اتفاقا در جذب شرکای معتبر خارجی پیشگام بودند، به‌خصوص در دهه 80 که با امثال فولکس واگن و هیوندایی، دوو، مزدا، اسکانیا و... کار می‌کردند. با توجه به شکل‌گیری این همکاری‌ها، شهروندان روی خوش به خودروهای بخش‌خصوصی نشان دادند، زیرا سطح کیفی بسیار بالاتری نسبت به محصولات خودروسازان بخش دولتی داشتند. با این حال خصوصی‌ها تقریبا هیچ‌گاه نتوانستند یا شاید هم نخواستند به رقیبی قدرتمند برای ایران خودرو و سایپا تبدیل شوند، هرچند سهم بازارشان به‌ویژه در نیمه نخست دهه 90 رشد کرد. خودروسازان خصوصی اما در این سال‌ها از ناحیه تحریم و مسائل سیاسی کم ضربه نخوردند، موضوعی که انعکاس آن را می‌توان در خروج شرکای خارجی‌شان به وضوح دید. نمونه بارز این ماجرا، قطع همکاری کرمان خودرو با دووموتورز کره‌جنوبی است. وقتی جنرال موتورز آمریکا سهام دوو را خرید، دیگر امکان حضور این شرکت در ایران نبود و کرمانی‌ها شریک خارجی‌شان را از دست دادند. یا مثلا بم خودرو که به مونتاژ محصولات فولکس واگن آلمان مشغول بود، ناچار به قطع همکاری با این برند معتبر جهانی شد.

در دوران تحریم نیز کرمان موتور و گروه بهمن به ترتیب هیوندایی و مزدا را از دست دادند. اینها منهای شرکت‌های چینی معتبری هستند که تحریم سبب خروج آنها از بخش خصوصی صنعت خودرو شده است، از جمله BYD (شرکتی که گفته می‌شود به حضور در بازار آمریکا نزدیک شده است).

در دوران برجام، خودروسازان خصوصی این فرصت را داشتند تا از برندهای معتبر اروپایی و آسیایی میزبانی کنند و این اتفاق برای برخی از آنها رخ داد. به عنوان مثال، هیوندایی با کرمان موتور وارد همکاری شد، مزدا به گروه بهمن برگشت و BYD هم آمد. در کنار اینها صحبت‌های جدی مبنی بر حضور فولکس واگن در بخش خصوصی صنعت خودرو نیز مطرح شد که اتفاقا چیزی تا شکل‌گیری این همکاری نمانده بود، با این حال تحریم اجازه نداد غول خودروسازی جهان برای تولید به ایران بیاید. حالا اما با توجه به گمانه‌زنی‌ها مبنی بر احیای برجام و لغو تحریم، باز هم بحث حضور خودروسازان خارجی در ایران داغ شده و خصوصی‌ها نیز حتی از چند وقت پیش مذاکرات مقدماتی را برای ازسرگیری همکاری‌های بین‌المللی آغاز کرده‌اند. اگر برجام احیا و تحریم‌ها لغو شوند، حضور خودروسازان همچون هیوندایی، مزدا، نیسان و حتی فولکس واگن در بخش‌خصوصی صنعت خودرو کشور بعید نیست و در این بین احتمال حضور خودروساز کره‌ای (هیوندایی) بسیار بالاست.

صدرنشینی مدیران خودرو در تولید

پیوند دوباره کرمانی‌ها با هیوندایی؟
پس از مدیران خودرو، این کرمان موتور است که در بین شرکت‌های بخش خصوصی بیشترین تیراژ را دارد. طبق آمار وزارت صمت، کرمان موتور در چهار ماه ابتدایی امسال 5هزار و 837 دستگاه خودرو به تولید رسانده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش حدودا 14‌درصدی را نشان می‌دهد. تمام محصولات تولیدی کرمان موتور در بازه زمانی تحت بررسی را محصولات جک تشکیل داده‌اند. کرمان موتوری‌ها امیدوارند با احیای برجام و لغو تحریم‌ها، بتوانند شریک خارجی دیگری را برای خود دست و پا کنند و به گفته مسوولان این شرکت، هیوندایی در اولویت قرار دارد. با توجه به سابقه همکاری با هیوندایی و اقبال بلند محصولات این خودروساز کره‌ای در ایران، کرمان موتور ترجیح می‌دهد با این شرکت در پساتحریم وارد شراکت دوباره شود. گفته می‌شود مذاکرات مقدماتی از چندی پیش بین دو شرکت آغاز شده و هیوندایی نیز میل دارد به ایران بازگردد. حتی این احتمال وجود دارد که هیوندایی در آینده سهام کرمان موتور را نیز خریداری کند، موضوعی که پیش‌تر مورد توافق طرفین قرار گرفته است. این موضوع را چندی پیش مدیرعامل کرمان موتور در گفت‌وگوی اختصاصی با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد.

شاید مزدا برگردد
به گروه بهمن برویم، شرکتی که سابقه همکاری با مزدای ژاپن را در کارنامه‌اش دارد اما در حال حاضر با خودروهای چینی روزگار می‌گذراند. طبق آخرین آمار منتشره از سوی وزارت صمت، گروه بهمن تا پایان تیر امسال 3‌هزار و 545 دستگاه تیراژ داشته که در مقایسه با چهار ماه مشابه سال گذشته از رشد 236‌درصدی حکایت می‌کند.

بهمنی‌ها نیز که سودای تبدیل شدن به قطب سوم خودروسازی کشور را در سر داشتند، در انتظار لغو تحریم به سر می‌برند تا با باز شدن فضای بین‌المللی، بتوانند همکاری با شرکای خارجی را از سر بگیرند. با وجود خروج مزدا و هاوال از ایران در دوران تحریم، به نظر می‌رسد گروه بهمن همچنان تمایل به همکاری با آنها دارد، هرچند شاید سراغ گزینه‌هایی دیگر نیز برود.

فردا و دانگ فنگ
سری هم به دیگر خودروسازان بخش خصوصی کشور بزنیم و ببینیم در چهار ماه ابتدایی امسال چه کارنامه‌ای در تولید از خود به جا گذاشته‌اند. پس از مدیران خودرو، کرمان موتور و گروه بهمن، بیشترین تیراژ در بخش خصوصی صنعت خودرو کشور به «اتومبیل‌سازی فردا» یا همان فرداموتور اختصاص دارد. این شرکت که مقر اصلی آن در سمنان است، طی چهار ماه ابتدایی امسال 2‌هزار و 225 دستگاه محصول چینی را مونتاژ کرده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، بیش از 5/ 9 برابر شده است. فرداموتور در حال حاضر با شرکت DFM چین (گروه دانگ فنگ) همکاری می‌کند و چندی پیش نیز دومین سایت تولیدی خود را در شهرستان بروجرد افتتاح کرد، سایتی که البته قبلا در اختیار عظیم خودرو بود. دیگر خودروساز بخش خصوصی کشور که در چهار ماه ابتدایی امسال تولید داشته، نوراموتورپارس است که تحت همکاری با شرکت سانگ یانگ کره بوده و محصولی به نام تیوولی را مونتاژ می‌کند. طبق آنچه در آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت آمده، نورا پارس موتور بنا دارد دو مدل از محصولات سانگ یانگ شامل رکستون و تیوولی را مونتاژ کند، خودروهایی که پیش‌تر توسط رامک خودرو وارد می‌شدند.

این شرکت تازه تاسیس در چهار ماه ابتدایی امسال 141 دستگاه تیراژ داشته و این در حالی است که سال گذشته هنوز فعال نشده بود. با آغاز به کار نورا پارس موتور، حالا پس از دوو، هیوندایی و کیا، سانگ یانگ چهارمین خودروساز کره‌ای است که محصولاتش در ایران مونتاژ می‌شود.

اما در لیست خودروسازان خصوصی نام دو شرکت به چشم می‌آید که در چهار ماه ابتدایی امسال تولیدی مشابه هم داشته‌اند. بنیان توسعه صنعت خودرو و سروش دیزل مبنا شرکت‌هایی هستند که در بازه زمانی تحت بررسی هر کدام تنها 90 دستگاه محصول را (البته در بخش سواری) مونتاژ کرده‌اند. در آمار وزارت صمت مشخص نشده که این دو شرکت چه محصولاتی را تولید کرده‌اند.  در نهایت اینکه شرکت‌هایی مانند آرین پارس موتور و صنایع خودروسازی ایلیا نیز به ترتیب 45 و 55 دستگاه تیراژ در چهار ماه نخست امسال داشته‌اند، شرکت‌هایی که در سال گذشته تولیدی به نام آنها ثبت نشده است.

خصوصی‌های تعطیل
در بین خودروسازان بخش خصوصی اما چند شرکت به چشم می‌آیند که در چهار ماه ابتدایی امسال تولیدی نداشته و عملا تعطیل بوده‌اند. در این بین، بم خودرو که شروع کارش با فولکس واگن بود و بنا داشت به مرکز تولید این غول خودروسازی جهان در ایران تبدیل شود، پس از یک دوره کوتاه احیا، دوباره تعطیل شده است. این شرکت بعد از فولکس با چینی‌ها همکاری داشتند، اما تجربه نخست‌شان که مونتاژ محصولی به نام لوبو بود، خوب از آب در نیامد. بمی‌ها برای مدتی عملا تعطیل بودند، تا اینکه مونتاژ محصولی از جیلی-دیگر خودروساز چین- را آغاز کردند، اما آن نیز چندان موفقیت‌آمیز نبود. آنها در ادامه با یک چینی دیگر به نام لیفان موتورز وارد همکاری شدند که طبق آمار، در چهار ماه ابتدایی سال گذشته 107 دستگاه از محصولات این شرکت را مونتاژ کردند. طی امسال اما بم خودرو هیچ تولیدی نداشته و احتمالا مسوولان این شرکت نیز منتظرند تا تحریم لغو و آنگاه بتوانند شریکی حداقل چینی را برای خود دست و پا کنند. به نظر می‌رسد در صورت لغو تحریم، بم خودرو بتواند همکاری با لیفان را ادامه داده و مدل‌های جدیدی از این شرکت را مونتاژ کند.

طبق لیست وزارت صمت، علاوه بر بم خودرو که شرح آن رفت، راین خودرو، کارمانیا، صنعت خودرو آذربایجان (آذویکو)، سازه خودرو دیار، ریگان خودرو و سیف خودرو نیز هیچ تولیدی تا پایان تیر امسال نداشته‌اند. در این بین، راین خودرو که روزگاری هیوندایی را در مدل آوانته و ورنا مونتاژ می‌کرد، سال گذشته هم عملا تعطیل بود، چه آنکه تیراژی تنها دو دستگاهی در کارنامه‌اش به ثبت رسیده است.

کارمانیا نیز که در دوران برجام تحت همکاری با BYD چین قرار داشت، نه امسال و نه سال گذشته هیچ تولیدی نداشته است. BYD جزو آن دسته از خودروسازان چینی بود که پس از نقض برجام توسط آمریکا و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، ارتباط خود با خودروسازی کشور را قطع کرد. این شرکت سودای حضور در بازار خودرو آمریکا را دارد و بنابراین بازگشتش به ایران حتی در صورت احیای برجام بعید به نظر می‌رسد. در کنار کارمانیا، ریگان خودرو هم که محصولی شبیه پورشه را با نام کوپا مونتاژ می‌کرد، طی سال گذشته و امسال هیچ تولیدی نداشته است. مشخص نیست که در صورت لغو تحریم‌ها، ریگان خودرو نیز احیا خواهد شد یا نه.