کمبود تراشه چالش جدی در صنعت خودروسازی کشور

امروزه هر چند مولفه های خاص داخلی و شرایط ویژه ای به دلیل تحریم بر صنعت خودرو کشور حکمفرماست ولی به طور کل تابعی از صنعت جهانی است. در این راستا تغییرات قیمتی، مشکلات حمل و نقل و هر محدودیتی که در صنعت دنیا اتفاق می افتد بر روی صنعت داخلی نیز تاثیرگذار است.

یکی از مواردی که صنعت خودرو کشور را تحت الشعاع قرار داده، کمبود تراشه ها است. طی سال‌های اخیر تقاضا برای تجهیزات فناوری کاهش یافته بود اما با شیوع ویروس کرونا به طور غیر منتظره‌ای تقاضا برای خرید دستگاه‌های الکترونیکی افزایش یافت و تولید کنندگان رایانه‌های شخصی، لپ تاپ و تبلت‌ها نیز با انبوه تقاضا روبرو شدند. با توجه به اینکه تمام این دستگاه‌ها نیازمند تراشه‌هایی برای پردازش، تأمین گرافیک و قابلیت‌های دیگر هستند، یکی از عللی شد تا دنیا با کمبود تراشه مواجه شود. البته نباید از این موضوع غافل شد برخی کارخانه ها نیز به دلیل همه گیری کووید 19 منجر به تعطیلی شدند که این موضوع نیز بی تاثیر نبوده است.

یکی دیگر از دلایل کاهش تراشه در بازار، قرار دادن شرکت SMIC در فهرست سیاه بازرگانی بود که سبب شد بسیاری از شرکت‌ها خرید از تراشه‌های SMIC را متوقف کنند. این تراشه ساز چینی حدود ۵ درصد بازار جهانی نیمه رساناها و حدود ۱۰ درصد بازار تراشه‌هایی را در اختیار دارد که با فناوری‌های قدیمی تر ساخته می‌شوند.

از سال ۲۰۲۰ جهان با بحران کمبود تراشه های نیمه رسانا مواجه شد که اکنون این موضوع از کنسول های بازی تا خودروسازان را گرفتار کرده است و به نظر می رسد تلفن های هوشمند در لیست بعدی قرار دارند.

کمبود تراشه یکی از دلایل انباشت خودروهای ناقص در کشور

صنعت خودرو ایران طی سه سال اخیر به دلیل تحریم های بین المللی با کمبود قطعه دست و پنجه نرم می کرد و حالا نیز با مشکل جدید جهانی کمبود تراشه رو به رو شده است. کمبود تراشه در دو بخش بر روند تولید خودروهای داخلی تاثیر گذاشته که بخش اول مربوط به ایجاد اختلال در روند تولید و دیگری به کاهش سرعت تکمیل خودروهای ناقص مربوط است که این دو موجب مختل شدن برنامه تولید خودروسازان و انباشته شدن خودروهای ناقص در کف شده است.

در هر خودرو به طور معمول در 36 بخش آن بیش از 100 میکرو پردازشگر تراشه به کار می‌رود تا کنترل همه چیز از ایربگ، فرمان برقی و سیستم ضد قفل ترمز تا نمایشگرهای اطلاعات خودرو را فعال سازد.

از جمله این مشکلات زمان سفارش گذاری تا تحویل قطعات نیمه هادی است که از دی ماه 99 تا اردیبهشت 1400 حدود چهار برابر شده و متاسفانه این دیرکرد ادامه دارد. بر اساس گزارش ها میانگین زمان تامین میکروکنترل ها که در دی ماه سال گذشته برابر با 16 هفته بود، در اردیبهشت امسال به 44 هفته و در مرداد به 50 هفته رسیده است.

در ابتدای سال 2021 پیش بینی می شد کمبود عرضه تراشه باعث کاهش 61 میلیارد دلاری درآمد صنعت خودرو شود ولی پیش بینی های جدید نشان از شرایط وخیم تر و کاهش درآمد  109 میلیارد دلاری این صنعت دارد. شرکت فولکس واگن پیش بینی می کند شرایط تامین میکرو چیپ ها در سه ماهه سوم سال بدتر شود و کاهش درآمد بیشتری در انتظار صنعت خودرو باشد. تا کنون صنعت خودرو به دلیل توقفات ناشی از عدم دستیابی به قطعات نیمه هادی، 3 میلیون تولید را از دست داده و به نظر می رسد خودروسازان حداقل 5 میلیون تولید را در سال جاری به دلیل کمبود عرضه نیمه هادی ها از دست دهند. 

شرکت تویوتا از ابتدای سال به طور متناوب خطوط تولید خود را متوقف کرده است. هم اکنون نیز تویوتا به دلیل عدم در دسترس بودن میکروچیپ ها از 20 آگوست تا انتهای سپتامبر (29 مرداد تا 8 مهر) چندین روز خطوط تولیدی خود را تعطیل خواهد کرد و تولید را معادل 40 درصد کاهش و در ماه سپتامبر 400 هزار تولید را از دست می دهد.  شرکت‌های فورد، هوندا، فیات کرایسلر و فولکس واگن نیز به دلیل کمبود تراشه با خساراتی چشنمگیر روبرو شده‌اند.

علاوه بر صنعت خودرو، تولید کنسول های بازی نیز با کاهش مواجه شده و گیمرها برای دستیابی به سیستم های جدید Microsoft Xbox Series X و Sony PlayStation 5  هم اکنون با چالش مواجه شده اند.

شرکت های تولید کننده تلفن های هوشمند به لطف تولیدکنندگانی مانند اپل و سامسونگ که اجزای مهم را انبار کرده بودند، تا کنون با کاهش تولید مواجه نشده اند، هر چند نشانه های مواجه این صنعت با کمبود تراشه ها مشاهده شده و پیش بینی کاهش تولید برای تولید کنندگان تلفن همراه را می توان متصور شد.

به گفته گارتنر، تقاضا و فروش برای گوشی های هوشمند در سال 2020 با شیوع ویروس کرونا 12.5 درصد کاهش یافت، با این حال این تقاضا در سال جاری به سرعت در حال بازیابی است. گارتنر می گوید که فروش جهانی تلفن های هوشمند در سه ماهه اول امسال 26 درصد نسبت به سه ماهه اول سال گذشته رشد داشته است.

پیش بینی ها حاکی از آن است که در سال 2021 بازار جهانی خودرو با رشد 9 درصدی تقاضا به 83.4 میلیون دستگاه افزایش یابد. در سال 2022 نیز با 5 درصد افزایش تقاضا به 86.9 میلیون دستگاه و با 4 درصد افزایش تقاضای مجدد در سال 2023 به 89.7 میلیون دستگاه افزایش یابد.

بحران کمبود عرضه تراشه ها تا سال 2023 ادامه دارد

طبق پیش بینی های صورت گرفته، مجموع افزایش قیمت تراشه ها طی سال های 2020 و 2021 بیش از 70 درصد افزایش پیدا خواهد کرد و تا سال 2023 صنایع متفاوت دنیا از جمله خودرو با کمبود عرضه تراشه ها مواجه خواهند شد. بر این اساس شرکت های تولیدی و به خصوص خودروسازان برنامه خود را بر این اساس تهیه کرده اند. صنعت خودروسازی کشور نیز در بحث تراشه کاملا وابسته واردات است. هم اکنون آمار دقیقی از خودروهای ناقص وجود ندارد ولی در آخرین آمار تعداد خودروهای ناقص از 100هزار دستگاه عبور کرده بود. برای برون رفت از این موضوع پیشنهاد می شود تا برنامه منسجمی با همکاری خودروسازان و قطعه سازان تهیه شود و موضوع تولید خودرو ناقص که منجر به ایجاد مشکلات کیفی و افزایش هزینه ها می شود، از دستور کار خارج گردد.