کورس قیمتی خودرو‌ها در آذر

 بازار خودرو در آذرماه وارد کورس قیمتی کم‌سابقه‌ای شد؛ رقابتی که در آن محصولات وارداتی، مونتاژی و داخلی همزمان و با شتابی فراتر از رشد نرخ ارز، مسیر صعود قیمت را طی کردند. بررسی تغییرات قیمتی نشان می‌دهد میانگین رشد قیمت در هر سه گروه، بیش‌از ۲۰درصد بوده است؛ آن هم در شرایطی که رکورد بازدهی آذرماه به نام خودرو‌های وارداتی ثبت شد. رشد نرخ دلار، انتظارات تورمی، اختلال در روند واردات و سیاستگذاری پرنوسان، دست‌به‌دست هم داده‌اند تا آذرماه به یکی از ملتهب‌ترین مقاطع بازار خودرو در سال‌های اخیر تبدیل شود.

بررسی بازار خودرو طی آذرماه حاکی از آن است که بازار وارداتی‌ها، مونتاژی‌ها و خودرو‌های داخلی به‌ترتیب بیشترین بازدهی را در نهمین ماه از سال داشته‌اند. «دنیای‌اقتصاد» برای رصد بازار خودرو بهای ۳۰‌محصول داخلی، مونتاژی و وارداتی را از ابتدای آذر تا روز گذشته زیر ذره‌بین قرار داده است. بر این اساس قیمت خودرو‌های داخلی به‌طور میانگین ۲۱۲.۵‌میلیون‌تومان و ۱۹.۶‌درصد افزایش پیدا کرده‌است. محصولات مونتاژی نیز رشد قیمتی معادل ۴۸۲.۵‌میلیون (۲۱.۴‌درصد) داشته‌اند. همچنین بهای خودرو‌های وارداتی نیز در همین بازه زمانی به‌طور میانگین رشد یک‌میلیارد و ۷۵‌میلیون‌تومانی و ۲۲.۸‌درصدی داشته‌است؛ بنابراین می‌توان گفت؛ بازار خودرو طی آذرماه کاملا ملتهب بوده است.

یکی از دلایل اصلی این موضوع را می‌توان رشد بهای ارز طی این مدت دانست. در ابتدای بازه مورد بررسی ما، یعنی اول آذر هر دلار در بازار آزاد ۱۱۳‌هزار و ۳۰۰‌تومان خرید و فروش می‌شد، اما روز گذشته این رقم به حدود ۱۳۲‌هزار‌تومان رسید، بنابراین در این مدت زمان بهای دلار در بازار آزاد نیز رشدی معادل ۱۶.۵‌درصد داشته‌است، اما آنطور که مشخص است رشد قیمت در بازار خودرو جلوتر از ارز حرکت کرده‌است. همچنین افزایش انتظارات تورمی نیز در پی آشفتگی در وضعیت اقتصادی و سیاسی می‌تواند دلیل دیگری بر این موضوع باشد. در کنار رشد قیمت ارز و انتظارات تورمی، به‌عنوان عامل دیگری که موجب رشد قیمت در بازار خودرو شده، می‌توان به تشدید تحریم‌ها در پی فعال‌سازی مکانیسم‌ماشه اشاره کرد. این موضوع موجب سخت‌تر‌شدن واردات قطعات خودرو برای داخلی‌ها و مونتاژی‌ها و همچنین پیچیدگی بیشتر واردات خودرو شده‌است. از جهت دیگر فعال‌سازی این سازوکار منابع ارزی در کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که می‌تواند موجب تاثیر غیرمستقیم روی حوزه خودرو شود، چراکه تخصیص ارز به این حوزه با مشکل مواجه می‌شود.

عامل سومی هم که می‌توان به آن اشاره کرد، سرگیجه سیاستگذاری خودرویی در داخل کشور است. تصمیم‌سازی‌ها در حوزه خودرو از ابتدای سال تاکنون به‌شدت دچار آشفتگی بوده‌است، نابسامانی در ابلاغ آیین‌نامه‌ها، تاخیر‌های گسترده در تخصیص ارز و بلاتکلیفی در تعرفه واردات سال‌جاری تا آبان ماه را می‌توان به‌عنوان نمونه‌هایی از این موضوع برشمرد؛ در واقع سیاستگذاری منسجمی در حوزه خودرو وجود ندارد که این موضوع هم می‌تواند در افزایش نااطمینانی‌ها در بازار تاثیرگذار باشد.

رشد قیمت داخلی‌ها زیر سایه دلالی

در بررسی جزئیات تغییرات بازار در آذرماه، ابتدا سری به خودرو‌های داخلی بزنیم. تولیدات دو خودروساز بزرگ کشور در ماه پایانی پاییز رشد قابل‌توجهی را در بازار تجربه کرده‌است، به‌طوری‌که ۱۰ خودروی داخلی مورد بررسی «دنیای‌اقتصاد» به‌طور میانگین رشد ۲۱۲.۵‌میلیون‌تومانی و ۱۹.۶‌درصدی داشته‌اند.

یکی از دلایل اصلی این موضوع جدا از عوامل کلی که تمام بازار را تحت‌تاثیر قرارداده (مانند نرخ ارز)، به شکاف شدید قیمتی بین کارخانه و بازار برای این محصولات مربوط می‌شود. این شکاف قیمتی حالا از مرز ۴۰‌درصد گذشته و جذابیت زیادی برای دلالان ایجاد کرده‌است. سوداگران با خرید از کارخانه و فروش در بازار سود زیادی کسب می‌کنند، اما پیش‌شرط آن سطح بالای قیمت‌ها در بازار است، بنابراین فعالیت این واسطه‌گران در جهت رشد قیمت در بازار اوج گرفته‌است. از بین ۱۰ محصول داخلی که تغییرات قیمتی آنها را طی نهمین ماه از سال بررسی کردیم، رکورددار رشد قیمت، پژوپارس ELX-XU ۷ P است.

این خودرو از خط‌تولید خارج‌شده، اما هنوز خودرو‌های نویی از این مدل در بازار خرید و فروش می‌شوند و خودرویی با تقاضای بسیار قابل‌توجه است. اول آذرماه این محصول یک‌میلیارد و ۸۵‌میلیون‌تومان خرید و فروش می‌شد، اما روز گذشته در بازار یک‌میلیارد و ۴۰۰‌میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شد تا رشد قیمتی معادل ۳۱۵‌میلیون‌تومان و ۲۹‌درصدی را به‌نام خود ثبت کند. در رتبه دوم بیشترین رشد قیمت خودرو‌های داخلی نیز دناپلاس اتوماتیک توربوآپشنال قرار می‌گیرد. این محصول ایران‌خودرو دیروز یک‌میلیارد و ۶۸۰‌میلیون‌تومان قیمت داشت؛ این در حالی است که این رقم در روز ابتدایی آذرماه یک‌میلیارد و ۳۷۵‌میلیون‌تومان بود، بنابراین در مدت زمان یادشده بهای این خودرو ۳۰۵‌میلیون‌تومان معادل ۲۲.۲‌درصد رشد داشته‌است. اما کم‌ترین رشد قیمت بین این خودرو‌ها متعلق به کوییک دنده‌ای است که در مدت زمان یادشده بهای آن از ۶۸۵‌میلیون‌تومان به ۷۶۵‌میلیون‌تومان رسیده و رشد قیمت ۸۰‌میلیون‌تومانی و ۱۱.۷‌درصدی داشته‌است.

تاثیر اوج‌گیری تحریم‌ها بر مونتاژی‌ها

خودرو‌های مونتاژی نیز طی آذرماه رشد قیمت بالایی داشته‌اند. ۱۰ محصول مونتاژی که تغییرات قیمتی آنها را رصد کردیم طی آخرین ماه پاییز به‌طور میانگین ۴۸۲.۵‌میلیون‌تومان و ۲۱.۴‌درصد رشد قیمت داشته‌اند. یکی ازعواملی که روی بهای خودرو‌های مونتاژی اثرگذار بوده‌است، اعمال تحریم‌های جدید با فعالسازی مکانیسم ماشه است که موجب افت عرضه این دست از خودرو‌ها شده‌است. مکانیسم‌ماشه اوایل مهرماه امسال اعمال شد، این مکانیسم همه تحریم‌های شورای‌امنیت سازمان‌ملل را علیه کشور فعال کرد. تاثیرات چنین موضوعی عموما به‌صورت تدریجی خودنمایی می‌کند. یکی از عوارض آن را هم می‌توان در شکل و حجم فعالیت خودروسازان چینی در ایران دانست. محدودیت‌های جدید تفاوتی ماهوی با تحریم‌های ثانویه دارد و از آنجا که از طرف سازمان‌ملل اعمال می‌شود، چینی‌ها هم قدرت کمتری برای عدم‌تمکین دارند، بنابراین زیر سایه این تغییرات حجم عرضه خودرو‌های مونتاژی چینی به بازار کاهش یافته‌است.

بین این محصولات نیز بیشترین رشد قیمت مربوط به KMC T ۸ است. این خودرو روز گذشته در بازار سه‌میلیارد و ۳۰۰‌میلیون‌تومان معامله شد. این در شرایطی است که بهای آن در اولین روز از آذرماه ۲‌میلیارد و ۴۰۰‌میلیون‌تومان بود، بنابراین بهای این خودرو در مدت زمان مذکور ۹۰۰‌میلیون‌تومان یا به‌عبارتی ۳۷.۵‌درصد رشد داشته‌است. بعد از این خودرو نیز لاماری ایما بیشترین رشد قیمت را دارد. این خودرو در مبدا بازه زمانی مورد بررسی، بهایی معادل دو‌میلیارد و ۵۸۰‌میلیون‌تومان داشت، اما روز گذشته در بازار سه‌میلیارد و ۳۵۰‌میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شد تا رشد قیمت آن به ۷۷۰‌میلیون‌تومان و ۲۹.۸‌درصد برسد. بهای فونیکس آریزو ۶ پرو نیز از ۲‌میلیارد و ۳۰۰‌میلیون‌تومان به ۲ میلیارد و ۹۰۰‌میلیون‌تومان رسیده‌است، بنابراین می‌توان گفت رشد قیمت آن ۶۰۰‌میلیون‌تومان و ۲۶‌درصد بوده‌است. کم‌ترین رشد قیمت هم مربوط به ریسپکت‌پرایم است که با ۱۲.۵‌درصد رشد، قیمت آن از ۲ میلیارد به ۲ میلیارد و ۲۵۰‌میلیون‌تومان رسیده‌است.

وارداتی‌ها؛ رکورددار رشد قیمت.

اما بین گروه‌های خودرویی که افزایش بهای آنها را محاسبه کرده‌ایم، بیشترین رشد قیمت مربوط به وارداتی‌ها بود که ۱۰‌محصول آن به‌طور میانگین رشد یک‌میلیارد و ۷۵‌میلیون‌تومانی و ۲۲.۸‌درصدی را تجربه کرده‌اند. بازار خودرو‌های وارداتی طی این مدت به‌طور شدیدی تحت‌تاثیر واردات قطره‌چکانی و محدودیت‌های ارزی قرار گرفته است. واردات خودرو طی ماه‌های اخیر کاملا به‌صورت قطره‌چکانی انجام‌شده و حتی تا آبان ماه امسال خبری از تعرفه‌ها هم نبود. حتی روز گذشته سید‌حامد عاملی، معاون وزیر صمت در پاسخ به تخصیص ۲ میلیارد دلار برای واردات خودرو از سوی بانک‌مرکزی، گفت: «به بانک‌مرکزی نسبت به تخصیص ارز برای واردات اعلام کرده‌ایم؛ با وجود پیگیری‌های صورت‌گرفته تاکنون موفق نشده‌ایم از این منابع پیش‌بینی‌شده در قانون بودجه‌۱۴۰۴ در اختیار واردکنندگان خودرو قرار دهیم.» بنابراین حتی ارزی هم به واردات تخصیص داده نشده، در نتیجه خودرو‌هایی که الان در بازار وجود دارند با شیب زیادی درگیر رشد قیمت هستند.

در این بین بیشترین رشد قیمت بین ۱۰ محصول وارداتی که تغییرات قیمتی آنها را رصد کردیم مربوط به فولکس واگن ID.۴ بود که با اختلاف زیاد نسبت به دیگر وارداتی‌ها در رتبه اول رشد قیمت قرار گرفته‌است. بهای این خودرو در اولین روز از آذرماه ۴‌میلیارد و ۸۰۰‌میلیون‌تومان بود، اما دیروز همین خودرو در بازار ۶‌میلیارد و ۹۰۰‌میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شد تا در مدت زمان مورد‌بررسی رشد قیمتی ۲‌میلیارد و ۱۰۰‌میلیون‌تومانی و ۴۳.۷‌درصدی داشته‌باشد. در رتبه دوم این رده‌بندی نیز اشکودا سوپرب قرار گرفته‌است که بهای آن از سه‌میلیارد و ۲۰۰‌میلیون‌تومان در ابتدای آذر به چهار‌میلیارد و ۲۰۰‌میلیون‌تومان در روز گذشته رسیده تا افزایش یک‌میلیارد‌تومانی و ۳۱.۲‌درصدی داشته‌باشد. کم‌ترین رشد قیمت نیز مربوط به BMW e-Drive است که دیروز با ۸۰۰‌میلیون رشد قیمت نسبت به ابتدای آذر در بازار ۷‌میلیارد و ۸۰۰‌میلیون‌تومان معامله شد تا رشد قیمت آن به ۱۱.۴‌درصد برسد.