چگونه تهدید تعرفه‌ای خودرو به فرصت تبدیل شد؟

 زمانی که دونالد ترامپ در ابتدای سال میلادی از طرح جدید تعرفه‌ها بر واردات خودرو و قطعات خبر داد، موجی از نگرانی در صنعت خودروی آمریکا به‌راه افتاد. مدیران شرکت‌های بزرگ از احتمال سقوط سود و حتی اخراج‌های گسترده سخن می‌گفتند.

تعرفه ۲۵ درصدی بر خودرو‌های وارداتی، به‌ویژه از کانادا و مکزیک، به معنای افزایش مستقیم هزینه در زنجیره تولید بود، زیرا تقریبا همه خودروسازان حتی شرکت‌های آمریکایی، به قطعات خارجی وابسته‌اند. اما چند ماه بعد، واقعیت مسیر دیگری را نشان داد: زیان‌ها کمتر از حد انتظار بود و برخی شاخص‌ها حتی بهبود یافتند. به گزارش CNN، تعدیل گام‌به‌گام تعرفه‌ها، حذف جریمه‌های زیست‌محیطی و بازآرایی استراتژی تولید موجب شد صنعت خودرو از یکی از پرریسک‌ترین تصمیم‌های اقتصادی دولت ترامپ جان سالم به‌در ببرد.

در هفته‌های نخست پس از اعلام این سیاست، فورد و جنرال‌موتورز پیش‌بینی کرده بودند اجرای کامل تعرفه‌ها میلیارد‌ها دلار از سودشان می‌کاهد. فورد هشدار داد؛ سیاست جدید می‌تواند به «سوراخی در بدنه صنعت آمریکا» تبدیل شود. اما دولت به‌تدریج از بخشی از تعرفه‌ها عقب نشست. برخی معافیت‌های موقت برای واردات قطعات کلیدی اعمال شد و مذاکره با شرکای تجاری ادامه یافت. نتیجه آن شد که جنرال‌موتورز هزینه سالانه تعرفه‌ها را از ۵‌میلیارد دلار به ۴.۵میلیارد دلار کاهش داد و فورد نیز برآورد خود از هزینه سالانه تعرفه‌ها برای سال ۲۰۲۵ را از ۲‌میلیارد دلار به یک‌میلیارد دلار کاهش داد.

فولکس‌واگن در سه‌ماهه سوم سال جاری میلادی زیانی حدود یک‌میلیارد یورو (۱.۳میلیارد دلار) گزارش داد و اعلام کرد تعرفه‌ها می‌توانند تا پایان سال تا ۵.۸میلیارد دلار برایش هزینه ایجاد کنند. با این حال بخشی از زیان، ناشی از مشکلات دیگر از جمله کاهش فروش خودرو‌های برقی در اروپا و تغییر ساختار داخلی پورشه بوده است. در مجموع، هر چند تعرفه‌ها بر حاشیه سود اثر گذاشتند، اما عملکرد نهایی شرکت‌ها بهتر از پیش‌بینی‌ها بود. برای مثال سود تعدیل‌شده هر سهم جنرال‌موتورز که انتظار می‌رفت ۲۳ درصد افت کند، تنها ۵ درصد کاهش یافت؛ حتی زیان فولکس‌واگن کمتر از یک‌چهارم برآورد‌ها بود.

بخش مهمی از این مقاومت ناشی از انعطاف ساختاری در صنعت خودرو است. بسیاری از خودروسازان آسیایی و اروپایی سال‌ها پیش بخشی از خطوط تولید خود را به خاک آمریکا منتقل کرد‌ند تا هم هزینه لجستیک را کاهش دهند و هم در برابر تغییرات سیاسی مصون باشند. به گفته مدیرعامل هیوندای، ایالات‌متحده نه‌تنها بزرگ‌ترین بلکه سودآورترین بازار این شرکت است و انتظار می‌رود با وجود افزایش تعرفه‌ها نیز چنین باقی بماند.

کارشناسان بر این باورند که انعطاف بازار و سیاست‌های مرحله‌ای دولت، مانع از بروز شوک در قیمت خودرو شده است. اگرچه هزینه واردات قطعات افزایش یافته، اما شرکت‌ها توانسته‌اند با روش‌های غیرمستقیم بخشی از فشار را جبران کنند. برخی امکانات استاندارد از قیمت پایه خودرو‌ها جدا شده و به‌صورت آپشن عرضه می‌شود، تولید مدل‌های کم‌سود متوقف شده و خطوط تولید به سمت مدل‌های پرفروش‌تر هدایت شده‌اند. طبق برآورد موسسات Edmunds و Kelley Blue Book، میانگین قیمت خودرو‌های جدید در آمریکا اکنون حدود ۵۰ هزار دلار است که تنها ۴ درصد نسبت به سال گذشته رشد نشان می‌دهد؛ رقمی بسیار کمتر از آنچه در سناریو‌های اولیه پیش‌بینی می‌شد.

در کنار موضوع تعرفه‌ها، تغییر در سیاست‌های زیست‌محیطی نیز به‌طور چشم‌گیری به نفع خودروسازان عمل کرده است. تا پیش از تصویب لایحه مالیاتی و هزینه‌ای جدید در ماه ژوئیه، شرکت‌ها موظف بودند برای رعایت سقف آلایندگی، از تولیدکنندگان خودرو‌های برقی مانند تسلا «اعتبار زیست‌محیطی» خریداری کنند. این مکانیسم در عمل به نوعی مالیات غیرمستقیم برای خودروسازان سنتی تبدیل شده بود. اما با حذف این الزام، میلیارد‌ها دلار از هزینه‌ها کاسته شد. مدیر مالی فورد؛ شری‌هاوس، اعلام کرد؛ شرکت دیگر نیازی به خرید ۲.۵میلیارد دلار اعتبار ندارد. بر اساس برآورد تحلیلگران، حذف این هزینه‌ها بین ۳ تا ۵ درصد از بهای تمام‌شده تولید هر خودرو را کاهش داده است.

تصویر متفاوت

نتیجه این تغییرات در سیاستگذاری به بازگشت قدرت تصمیم‌گیری به شرکت‌ها منجر شده است. در شرایط جدید، خودروسازان دیگر ناچار نیستند برای رعایت استانداردها، تولید خودرو‌های کم‌سود برقی را ادامه دهند. فورد اعلام کرده در سال ۲۰۲۶ تولید مدل‌های پرفروش F-۱۵۰ و F-Series Super Duty را بیش از ۵۰‌هزار دستگاه افزایش می‌دهد. جنرال‌موتورز نیز قصد دارد بخشی از کارخانه میشیگان را از تولید خودرو‌های برقی زیان‌ده به خودرو‌های بنزینی سودآور منتقل کند. این تصمیم‌ها که در فضای سیاستی دولت ترامپ ممکن شده، بازتابی از بازگشت به الگوی سنتی بازار خودرو در آمریکا است؛ الگویی متکی بر پیکاپ‌ها، شاسی‌بلند‌ها و خودرو‌های پرقدرت که سود بالایی دارند.

البته مسیر آینده هنوز کاملا مشخص نیست. ترامپ اخیرا مذاکرات تجاری با کانادا را به دلیل تنش‌های سیاسی متوقف کرد، اما تحلیلگران معتقدند در نهایت توافقی حاصل خواهد شد که تعرفه‌ها را بیش از پیش کاهش می‌دهد. در همین‌حال، احتمال امضای توافق آزاد تجاری با کره‌جنوبی نیز مطرح است که می‌تواند هزینه واردات برای برندهایی، چون هیوندای، کیا و حتی جنرال‌موتورز را کاهش دهد. به گفته دن آیوز، تحلیلگر موسسه Wedbush، «تعرفه‌ها هنوز مانع‌اند، اما صنعت آن را به‌خوبی هضم کرده است.» او اضافه می‌کند که فضای کنونی بازار آمریکا برای خودروسازان خارجی نیز برخلاف انتظار، باثبات‌تر از گذشته است.

تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که مجموعه این تحولات تصویری متفاوت از آنچه در آغاز سال دیده می‌شد، ترسیم کرده است. درحالی‌که خودروسازان طی سال‌های گذشته میلیارد‌ها دلار در پروژه‌های برقی سرمایه‌گذاری کرده بودند و حذف حمایت فدرال از خودرو‌های برقی تهدیدی برای آن سرمایه‌گذاری‌ها محسوب می‌شد، کاهش هزینه‌های مقرراتی و تعدیل تعرفه‌ها به آنها اجازه داد زیان‌ها را جبران کنند. جف شوستر، تحلیلگر مستقل بازار خودرو، در گفت‌و‌گو با CNN تاکید کرده: «اکنون وضعیت صنعت بسیار روشن‌تر از آن چیزی است که در ابتدای سال تصور می‌شد. هزینه‌ها پایین آمده، سودآوری بازگشته و فشار مقرراتی کمتر شده است.»

به این‌ترتیب، سیاستی که در ابتدا تهدیدی برای صنعت خودرو به نظر می‌رسید، در عمل به فرصتی برای بازتعریف ساختار هزینه و احیای رقابت تبدیل شده‌است. درحالی‌که تعرفه‌ها هنوز به‌طور کامل حذف نشده‌اند، شرکت‌ها یاد گرفته‌اند چگونه با تغییر سیاست‌ها خود را تطبیق دهند و از دل محدودیت‌ها مزیت بسازند. تجربه امسال نشان داد که حتی در فضای متلاطم سیاست‌های تجاری آمریکا، این صنعت توانایی بقا و بازسازی سودآوری را دارد؛ آن‌هم درست در زمانی که همه انتظار سقوط را داشتند.