چرا دنباله روی بازار خودرو از نوسانات ارز متوقف شده است؟

 بررسی‌ها نشان می‌دهد در شرایطی که نرخ دلار در هفته جاری رشد قابل توجهی داشته با این حال اما بازار خودرو واکنش سردی از خود نشان داده و افزایش قیمت‌ها بسیار محدود بوده است. این «کرختی» بازار خودرو که در هفته‌های اخیر نیز وجود داشته ناشی از عوامل مختلفی است از جمله کاهش انتظارات تورمی در این حوزه و تغییر الگوی عرضه و تقاضا. با این حال اما مهم‌ترین و عمده‌ترین دلیل کاهش وابستگی خودرو به نرخ ارز، باز شدن آب‌باریکه واردات خودرو در سال جاری است. هرچند امسال واردات به‌صورت قطره‌چکانی و کند بوده، اما همین میزان نیز توانسته است تا حد زیادی به سامان‌دهی قیمت‌ها در بازار خودرو کمک کند. بنابراین، واردات خودرو را می‌توان یکی از عوامل کلیدی در تنظیم قیمت‌ها در این بازار دانست.

 این روزها که قیمت ارز تحت‌تاثیر انتظارات تورمی و مسائل سیاسی رشد سنگینی را به خود می‌بیند، بازار خودرو هم با افزایش قیمت مواجه شده است، با این حال مطابق با رسم چند ماه گذشته –فاصله گرفتن بازار خودرو از ارز- با انفجار قیمت در این بازار مواجه نیستیم.

قیمت ارز –دلار- طی دومین ماه زمستان و به خصوص از ابتدای هفته جاری و پس از مشخص شدن موضع ایران در قبال مذاکره با آمریکا، روندی صعودی به خود گرفته و از ۹۰ هزار تومان نیز رد شد. البته طی دو روز گذشته  کاهشی بود. به طوری که دیروز به ۸۸ هزار و ۲۰۰ تومان رسید.

دیگر بازارها از جمله طلا و سکه نیز روند به شدت صعودی را به ویژه در هفته جاری به خود گرفته‌اند تا هماهنگ با بازار ارز پیش روند. در این بین اما بازار خودرو اعتنای چندانی به بازار ارز ندارد.  این کم‌اعتنایی از چند ماه پیش – تقریبا اواسط تابستان- شکل گرفته، به نحوی که بازار خودرو سعی می‌کند با کم محلی به ارز، راه خود را برود.

صحبت از کم‌اعتنایی و کم‌محلی بازار خودرو به بازار ارز است، نه بی‌‌‌اعتنایی و بی‌محلی مطلق. بنابراین منحنی قیمت در بازار خودرو نیز تحت تاثیر رشد قیمت ارز، صعود کرده، منتها صعودی اندک و بسیار کمتر از انتظار.

«کمتر از انتظار» از آن جهت است که پیش از این «کم‌محلی‌‌‌ها» منحنی قیمت در بازار خودرو تقریبا چشم و گوش بسته مطیع بازار ارز بود و با کوچک‌ترین نوسان ارزی، بالا و پایین می‌‌‌شد.

این روند طی این سال‌ها (سال‌های تحریم) معمولا ادامه داشت اما از اواسط تابستان امسال تغییر کرد. این تغییر به حدی است که با وجود عبور دلار از قله ۹۰ هزار تومان، بسیاری  از خودروها هنوز قله فروردین امسال را –با دلار حدودا ۶۵ هزار تومانی- فتح نکرده‌اند.

در اواخر فروردین و در نتیجه تنش شدید بین ایران و اسرائیل و رشد انتظارات تورمی، قیمت دلار صعودی سنگین را تجربه کرد و به نزدیکی‌های ۶۵‌هزار تومان رسید. منحنی قیمت در بازار خودرو نیز که در آن مقطع تحت‌تاثیر ارز بود روند افزایشی به خود گرفت ، به نحوی که رکورد میانگین قیمت را شکست. با وجود اینکه در این مدت قیمت دلار بالای ۴۰درصد رشد کرده، بسیاری از خودروها –چه مونتاژی، چه داخلی- هنوز قله فروردین را فتح نکرده‌اند. قیمت خودروهای داخلی در این مدت البته نوسان داشته و افت و خیز قیمت ارز در آن اثرگذار بوده، اما تاثیر آن هرگز مانند گذشته از جمله فروردین ۱۴۰۳ نیست.

هرچند در گزارش‌های قبلی نیز به این موضوع –کم محلی بازار خودرو به اتفاقات بازار ارز- پرداخته‌ایم، اما در آن گزارش‌ها این احتمال مطرح شد که در صورت رشد شدید قیمت ارز – مانند آنچه این هفته رخ داد- منحنی قیمت در بازار خودرو تکانی اساسی خواهد خورد. با این حال با وجود عبور دلار از 90هزار تومان تا دو روز پیش بازار خودرو واکنش نسبتا سردی به این ماجرا داشت و بسیار کمتر از حد انتظار رشد قیمت را تجربه کرد.

طبق محاسبات دنیای اقتصاد که با مقایسه قیمت 20 خودرو –با مبدأ میانه بهمن- (قبل از روشن شدن رسمی موضع ایران در قبال مذاکره با آمریکا) انجام شده، میانگین افزایش قیمت در این کمتر از یک هفته تنها کمتر از 2درصد بوده  است. این در حالی است که قیمت دلار از ابتدای بهمن تا لحظه تنظیم این گزارش (با در نظر گرفتن قیمت 88 هزار و 200 تومانی دلار) حدود7هزار تومان معادل 8.6درصد بالا رفته است.

اگر حالا نیز شرایط قبل از اواسط مرداد 1403 برقرار بود، میانگین افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد عددی بالاتر از 2درصد را ثبت می‌کرد تا وفاداری‌اش به ارز را اثبات کند. حالا اما بین این دو جدایی افتاده و روابط سابق بین‌شان برقرار نیست. این نکته را نباید فراموش کرد که یکی از دلایل کم محلی بازار خودرو به ارز، واردات قطره‌چکانی است چه آنکه به واسطه ورود خودروهای خارجی، منحنی قیمت در بازار آزاد، محتاط شد و از سرعت خود کاست و گاهی (با توجه به دیگر پارامترها) حتی دنده عقب گرفت.   

برای درک بهتر «جدایی» خودرو و ارز،  نگاهی به قیمت برخی خودروها در قله امسال می‌‌‌اندازیم و آنها را با قیمت‌های فعلی مقایسه می‌کنیم. در دوران دلار حدودا 65هزار تومانی اواخر فروردین امسال، پژو 207 اتومات یک‌میلیارد و 120 میلیون تومان در بازار آزاد قیمت داشت، اما حالا که قیمت دلار به 88 هزار و 200 تومان رسیده و حتی در روزهای گذشته از 90هزار تومان هم عبور کرده بود، قیمت این خودرو به یک میلیارد و 40 میلیون تومان رسیده است .

یا مثلا دنا پلاس توربوشارژ آپشنال که در قله قیمتی بازار خودرو یک میلیارد و 240 میلیون تومان قیمت داشت، حالا با وجود دلار 88 هزار و 200 تومانی، زیر 1.1 میلیارد تومان به فروش می‌رسد.

خودروی دیگر، تارای اتومات است که در اواخر فروردین امسال افزون بر یک میلیارد و 200 میلیون تومان قیمت داشت، اما حالا با کمتر از یک میلیارد و 100 میلیون تومان می‌توان آن را خرید. در بین برخی خودروهای ارزان‌تر بازار نیز همین شرایط برقرار است.

به عنوان مثال، اطلس در قله قیمتی بازار خودرو 615میلیون تومان قیمت خورد، در حالی که هم‌اکنون 585 میلیون تومان به فروش می‌رسد.

بازار خودرو به کدام سو؟

اما پرسشی که این روزها در افکار عمومی جای گرفته، آینده بازار خودرو به خصوص در شب عید است. به نظر می‌رسد روند کلی منحنی قیمت خودرو در بازار آزاد طی چند هفته باقی‌‌مانده تا انتهای سال، افزایشی باشد، چه آنکه معمولا تقاضا در این مقطع از سال بالا می رود. از طرفی، قیمت ارز نیز فعلا روند افزایشی دارد و اگر ادامه پیدا کند، به هر حال بر بازار خودرو اثرگذار (هرچند اندک) خواهد بود.  در این میان البته برخی اتفاقات –چه سیاسی چه اقتصادی می‌تواند مانع تداوم افزایش قیمت خودرو در بازار شود. به عنوان مثال، اگر باز هم صحبت از مذاکرات سیاسی به میان بیاید، ممکن است قیمت خودرو وارد فاز ثبات شده یا حتی کاهشی شود.

یا مثلا رشد عرضه خودرو –چه داخلی ،چه مونتاژی ،چه وارداتی- در قالب طرح‌‌‌های فروش فوق‌العاده و پیش فروش نیز می‌تواند به کنترل قیمت در بازار خودرو کمک کند.