مسیر فناوری‌ دنیا معکوس شد

 «شرایط دارد تغییر می‌کند... چندین دهه، یک بخش اصلی از راهبرد توسعه چین این بود که راه‌های هوشمندانه‌ای برای انتقال فناوری از غرب پیدا کند؛ اکنون، وضعیت به‌گونه‌ای دیگر شده است، غرب در تلاش است تا بفهمد چگونه فناوری را از چین انتقال دهد.» اینها اظهارات استادیار دانشگاه کمبریج و نویسنده کتاب‌های «آینده کارخانه» و «اقتصاد سیاسی و اقتصاد توسعه»، جوستین هاگ با توجه به گزارش روزنامه فایننشال تایمز است. 

این روزنامه اقتصادی طی گزارشی نوشته، بروکسل (پایتخت اتحادیه اروپا) در حال برنامه‌ریزی است تا شرکت‌های چینی را به انتقال مالکیت معنوی (IP) به شرکت‌های اروپایی در ازای دریافت یارانه‌های اتحادیه اروپا ملزم کند؛ این یارانه‌ها بخشی از یک رژیم تجاری سخت‌گیرانه‌تر برای فناوری‌های پاک است.  

به گفته دو مقام ارشد اتحادیه اروپا، معیارهای جدیدی که کسب‌وکارهای چینی را ملزم به داشتن کارخانه‌هایی در اروپا و به اشتراک گذاشتن دانش فنی می‌کند، زمانی معرفی خواهد شد که بروکسل در ماه دسامبر پیشنهادهای مالی برای مناقصه یک میلیارد یورویی کمک‌هزینه توسعه باتری‌ها را دریافت می‌کند. این مقام‌های اروپایی گفتند که این طرح آزمایشی می‌تواند در سایر طرح‌های یارانه اتحادیه اروپا نیز اجرا شود.  

این ۲ منبع آگاه افزودند، این الزامات، هرچند در مقیاس بسیار کوچک‌تر، شبیه به رژیم خود چین است که شرکت‌های خارجی را مجبور می‌کند تا در ازای دسترسی به بازار چین، مالکیت فکری خود را به اشتراک بگذارند و این معیارها ممکن است پیش از مناقصه تغییر کنند.

این طرح‌ها بخشی از یک موضع سخت‌ از سوی اروپا در قبال پکن است، چراکه اروپا تلاش می‌کند تا به این وسیله از شرکت‌های درون اتحادیه که تحت مقررات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی قرار دارند در برابر واردات ارزان‌تر و آلوده‌تر که می‌تواند آن‌ها را تحت‌فشار قرار دهد، محافظت کند.  

کمیسیون اروپا، ماه گذشته تعرفه‌هایی تا سقف ۳۵ درصد بر خودروهای برقی چینی علاوه بر مالیات ۱۰ درصدی که در حال حاضر وجود دارد، تصویب کرد؛ همچنین، این کمیسیون الزامات سخت‌گیرانه‌تری برای شرکت‌هایی که برای دریافت یارانه‌های هیدروژنی درخواست می‌دهند، وضع و مقرر کرده که تنها ۲۵ درصد از قطعات استفاده شده در الکترولیزرهای تولید هیدروژن می‌تواند از چین تأمین شوند.  

از طرفی، گفته می‌شود که دونالد ترامپ هم می‌خواهد تعرفه‌های بیشتری بر کالاهای چینی اعمال کند، اگر ترامپ تهدید خود مبنی بر اعمال تعرفه‌های ۶۰ درصدی بر کالاهای صادراتی چین را عملی کند، پکن احتمالا به دنبال ارسال این کالاها به مناطق دیگر مانند اتحادیه اروپا خواهد بود که در این صورت اتحادیه اروپا نیز اقداماتی برای جلوگیری از سیل این واردات انجام خواهد داد.

اما این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که نگرانی‌ها در مورد ضعف اقتصاد اتحادیه اروپا و توانایی شرکت‌ها در دستیابی به اهداف بلندپروازانه زیست‌محیطی بدون اتکا به واردات ارزان، عمیق‌تر شده است. 

پژوهشگر ارشد اندیشکده مرکز اصلاحات اروپا، الیزابتا کورناگو نیز می‌گوید، کمیسیون اروپا تلاش می‌کند برای دفاع از تجارت خود در برابر سیل یا تغییر مسیر جریان تجاری چین به‌سوی اروپا، ایده‌های زیادی را پیدا کند. 

افزایش نظارت بر واردات فناوری‌های چینی تاکنون شرکت‌هایی مانند CATL، بزرگترین تولیدکننده باتری خودروهای برقی در جهان را به راه‌اندازی آنچه که به اصطلاح «گیگا‌فکتوری» در اروپا نامیده می‌شود، ترغیب کرده است. این شرکت میلیاردها یورو در کارخانه‌هایی در مجارستان و آلمان سرمایه‌گذاری کرده است.

شرکت «انویژن انرژی» مستقر در شانگهای نیز صدها میلیون یورو در تاسیسات اسپانیا و فرانسه سرمایه‌گذاری کرده است.

با این وجود، یک منبع آگاه گفته است، وزارت بازرگانی چین در یک نشست خصوصی در اوایل سال جاری به خودروسازان داخلی این کشور هشدار داده به علت عدم اطمینان سیاسی به بروکسل، از سرمایه‌گذاری‌های سنگین در اروپا خودداری کنند و به آنها توصیه کرده که تنها برای مرحله نهایی مونتاژ، خطوط تولیدی در این قاره راه‌اندازی کنند.  

در عین حال، تولیدکننده برجسته باتری در اروپا، «نورثولت» که یک شرکت سوئدی است درحالی‌که تلاش می‌کند تولید خود را افزایش دهد، در آستانه ورشکستگی قرار دارد.  

باتری‌ها بخش مهمی از خودروهای برقی را تشکیل می‌دهند و بیش از یک‌سوم هزینه آنها را شامل می‌شوند، بنابراین زنجیره‌های تامین باتری برای صنعت خودروسازی اروپا که در تلاش است به مدل‌های کم‌آلاینده‌تر تبدیل شود، بسیار حیاتی هستند.  

از اینرو الیزابتا کورناگو هشدار داد که موضع سخت‌تر علیه قطعات چینی می‌تواند بر تلاش‌های اتحادیه اروپا برای کاهش آلایندگی آسیب بزند.
وی توضیح داد: «شما به طور موقت یک سیاست حمایت از تجارت به شکل حمایت از نوآوری ایجاد می‌کنید تا صنعت خود را پشتیبانی کنید اما این به کاهش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان منجر نمی‌شود.» و این اقدام می‌تواند «میزانی از سردرگمی در مورد اینکه صنعت خودروسازی اتحادیه اروپا چه کاری باید انجام دهد تا رشد کرده و با چین رقابت کند» ایجاد کند.