آیا آمریکا قافیه خودروهای الکتریکی را به چین باخته است؟

 دیرزمانی بود که تصور می‌شد کشورهای ثروتمند هدایت و رهبری انقلاب در حوزه توسعه و تولید خودروهای برقی را در اختیار بگیرند و از کشوری همچون نروژ با ذخایر غنی نفتی به طور طعنه‌آمیزی به‌ عنوان رهبر گذار به عصر خودروهای برقی یاد می‌شد. در ایالات متحده، خودروهای تسلا و ب‌ام‌و برقی گران‌قیمت نماد جایگاه و منزلت اجتماعی صاحبان آنها محسوب می‌شدند.

با‌این‌‌حال، با گذشت زمان همه‌چیز تغییر کرد. امروز در میان کشورهای کمتر‌توسعه‌‌یافته یا کشورهای «جنوب جهانی»، آمار استفاده از خودروهای برقی همگام با ایالات متحده رو به ‌افزایش است. دلیل اصلی این تحول در واقع ورود خودروهای برقی ارزان‌‌قیمت اما باکیفیت ساخت چین است. تنها چند سال پیش باور عمومی این بود که فناوری خودروهای برقی ابتدا در کشورهای «شمال جهانی» پیشرفت خواهد کرد و به‌‌‌تدریج و با سرعت کمتر وارد کشورهای درحال‌‌توسعه خواهد شد.  

اما براساس گزارش واشنگتن‌پست، خودروسازان چینی همه معادلات را بر هم زدند. خودروهای مقرون‌‌به‌‌صرفه، که بسیاری از آنها تولید غول خودروساز چینی، یعنی «بی‌وای‌دی»‌، هستند به‌وفور در جاده‌های کشورهای مختلف از برزیل تا کلمبیا و ویتنام قابل‌ مشاهده هستند. طبق گزارش ماه گذشته آژانس بین‌المللی انرژی، در تایلند از هر ۱۰ خودروی ثبت‌شده طی سال ۲۰۲۳، یک خودرو برقی بود؛ سهمی برابر با سهم خودروهای برقی در بازار خودروی ایالات متحده. شرکت‌های چینی تا به امروز بیش از نیمی از فروش خودروهای برقی در این کشور را به خود اختصاص داده‌اند و می‌توانند حتی به جایگاه بهتری دست یابند. شرکت «بی‌وای‌دی» قرار است امسال تولید خودروهای برقی در تایلند را مستقیما آغاز کند.   

توانمندی‌ و پیشرفت‌های خودروهای برقی چین اخیرا در نمایشگاه خودروی پکن به نمایش گذاشته شد؛ جایی که شرکت‌های خودروسازی نظیر بی‌وای‌دی‌، نیو و شیائومی (که بیشتر به تلفن‌های همراه هوشمند خود شناخته می‌شود) به همگان نشان دادند در‌حالی‌‌که سایر کشورهای جهان همچنان در مسیر حرکت به سمت توسعه خودروهای برقی برنامه‌ریزی می‌کنند، چینی‌ها خیلی وقت است که به این هدف دست ‌یافته‌اند.

موهبت زیست محیطی

گذار از خودروهای موتور احتراقی به ‌سوی خودروهای برقی برای کشورهایی با درآمد متوسط که کیفیت هوا در آنها اغلب در وضعیت نگران‌کننده‌ای است، یک موهبت است، و ابزار و راهی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی در سطح جهانی محسوب می‌شود. اما خودروهای ارزان‌قیمت سازگار با آب‌وهوا برای رئیس‌جمهور آمریکا، جو بایدن، شرایط متناقضی ایجاد کرده است. دولت بایدن مبارزه با تغییرات اقلیمی را یکی از اولویت‌های اصلی خود قرار داده است و آژانس حفاظت محیط ‌زیست ایالات متحده تلاش دارد صنعت خودروی کشور را به‌ سوی برقی شدن هدایت کند.

یکی از فراگیرترین مقررات و قوانین در دست تصویب دولت بایدن در حوزه تغییرات اقلیمی، خودروسازان را ملزم می‌کند فروش خودروهای برقی را افزایش دهند و از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خودروهای بنزینی که حدود یک‌‌پنجم سهم آمریکا در گرمایش جهانی را تشکیل می‌دهند، بکاهند. یک تغییر جدید در سیاست مالیاتی ایالات متحده اجازه می‌دهد تا معافیت‌های چشمگیری برای برخی از وسایل نقلیه برقی لحاظ شود. اما شرط اصلی این معافیت آن است که مونتاژ نهایی آنها در آمریکای شمالی انجام شود. این بدان معناست که خودروهای ساخت چین علاوه بر ۲.۵درصد تعرفه خودروهای وارداتی باید یک تعرفه ۲۵درصدی مجزا پرداخت کنند.

براساس تحلیل بلومبرگ، میانگین هزینه یک خودروی برقی در چین حدود ۳۰هزار دلار یعنی نصف میانگین هزینه آن در ایالات متحده است، این در حالی است که خودروی هاچ‌بک سیگال  تولید «بی‌وای‌دی» کمتر از ده هزار دلار قیمت دارد. به عقیده دیوید اتور، اقتصاددان موسسه فناوری ماساچوست، ورود خودروهای برقی ۲۰هزاردلاری به آمریکا می‌تواند کمک شایانی به کربن‌زدایی کند؛ اما چنین روندی می‌تواند به تضعیف صنعت خودرو در ایالت متحده نیز منجر شود.

بایدن در مخمصه

در حال حاضر دورنمای توسعه خودروهای برقی در صنعت خودروی آمریکا تیره‌‌وتار به نظر می‌رسد. شرکت‌های خودروسازی، از جمله فورد و جنرال موتورز، تولید خودروهای برقی را کاهش داده‌اند، به این امید که خودروهای هیبریدی پلاگین راهکاری باشند برای جلب نظر آمریکایی‌های دغدغه‌مند نسبت به کمبود ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی و بتوانند شکاف بین خودروهای بنزینی کنونی با خوروهای برقی آینده را پر کنند.

تسلا که فقط فروشنده خودروهای برقی است، قیمت‌ها را کاهش داده است، زیرا با کاهش فروش مواجه شده است. شرکت خودروسازی ریویان، سازنده خودروهای برقی شاسی‌بلند در کالیفرنیا، در نامه‌ای به سهامداران اعلام کرده است که بابت هر خودرویی که در سال گذشته تحویل داده، متحمل ۴۳هزار دلار ضرر شده است. در واقع می‌توان گفت بایدن در یک مخمصه پیچیده گرفتار شده است؛ اینکه از یک‌ طرف جاده‌های آمریکا را با خودروهای برقی ارزان‌قیمت ساخت چین پر کند یا از صنعت خودروی کشور محافظت کند. او در حال حاضر، گزینه دوم را انتخاب کرده است. بایدن اوایل سال جاری در بیانیه‌ای ادعا کرد سیاست‌های «ناعادلانه» چین می‌تواند بازار کشور را با وسایل نقلیه اشباع کند و مخاطراتی برای امنیت ملی آمریکا ایجاد کند. او تاکید کرد اجازه نخواهد داد این اتفاق رخ دهد.

گمان می‌رود پکن با پرداخت یارانه‌های هنگفت و تزریق سرمایه از صنعت خودروی داخلی حمایت می‌کند. به گفته بایدن، این مخاطرات بسیار فراتر از صنعت خودروی ایالات متحده است و بر کل اقتصاد کشور تاثیر خواهد گذاشت. مقامات آمریکایی نگرانند خودروهای چینی با اتصال به شبکه‌های ارتباطی، بتوانند داده‌های حساس در مورد شهروندان و زیرساخت‌های کشور را جمع‌آوری کنند و آنها را به جمهوری خلق چین ارسال کنند. آنها ادعا می‌کنند این وسایل نقلیه را می‌توان از راه دور فعال یا غیرفعال کرد. بایدن با دور نگه داشتن خودروهای برقی چینی از خاک ایالات متحده، در واقع با رقیب خود در انتخابات آینده ریاست‌جمهوری اشتراک نظر دارد. دونالد ترامپ هشدار داده است در صورت ورود خودروهای برقی چینی به کشور «حمام خون» به راه می‌افتد و حتی پیشنهاد وضع تعرفه صددرصدی بر واردات این محصولات را ارائه داده است.

درهرحال، صرف‌نظر از اینکه چه کسی در ماه نوامبر پیروز انتخابات شود، احتمالا در آینده‌ای نزدیک شاهد ورود انبوه خودروهای برقی چینی به جاده‌های آمریکا نخواهیم بود. حتی اگر ایالات متحده موفق شود خودروهای چینی را با هدف محافظت از تولیدکنندگان داخلی از جاده‌های این کشور دور نگه دارد، باز هم احتمال لطمه دیدن نوآوری، خودروسازی آمریکا را تهدید خواهد کرد. در بازاری که محصولات مقرون‌‌به‌‌صرفه و آینده‌محور کنار گذاشته می‌شوند، صنعت خودرو در معرض این مخاطره است که دچار خوش‌خیالی مفرط شود و در نتیجه مشتریان متضرر شده و خودروسازان آمریکایی از رقبای خود در بازار عقب بمانند.