الگوی هندی توسعه خودروهای برقی

 عباس علی‌آبادی در بیش از دو ماهی که از حضورش در وزارت صمت می‌گذرد، همواره بر تولید و عرضه خودروهای برقی در کشور تاکید کرده است. با توجه به اظهارات وی، وزارت صمت قصد دارد توسعه خودروهای برقی در ایران را از دو مسیر واردات و تولید داخل پیش ببرد.

در بحث واردات، سیاست‌های وزارت صمت تقریبا مشخص است، به نحوی که تعرفه واردات این خودروها در مقایسه با مدل‌های بنزینی بسیار پایین‌تر در نظر گرفته شده و واردات برقی‌ها به‌نوعی در اولویت قرار گرفته است. این در حالی است که در بخش تولید هنوز مشخص نیست وزارت صمت می‌خواهد دقیقا چه سیاستی را دنبال کند. با‌این‌حال، این وزارتخانه الگوهای جهانی را پیش روی خود دارد؛ بنابراین می‌تواند با استفاده از تجربه دیگر کشورها، توسعه خودروهای برقی از مسیر تولید داخل را دنبال کند. در حالت کلی، بسیاری از کشورها در تلاشند با ارائه مشوق‌ها و معافیت‌های مختلف، انگیزه شرکت‌ها را برای سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای برقی (در خاک کشورهای موردنظر) افزایش دهند. این مشوق‌ها شامل مواردی از جمله کاهش تعرفه و عوارض مالیات و امثال آنها می‌شود. هرچند با توجه به تحریم، دست خودروسازان ایرانی برای همکاری با خودروسازان درجه‌یک جهان در حوزه‌های مختلف از جمله برقی‌سازی بسته است، اما می‌توان با استفاده از ظرفیت چینی‌ها، در مسیر تولید خودروهای برقی قرار گرفت.

خودروسازان چینی تقریبا همزمان با دنیا به سمت طراحی و تولید خودروهای برقی حرکت کردند و در‌حال‌حاضر پیشرفت‌های قابل‌توجهی در این بخش داشته‌اند. از همین رو با توجه به حضور آنها در بخش خصوصی خودروسازی ایران، سیاستگذار می‌تواند از ظرفیت آنها برای طراحی و تولید خودروهای برقی در کشور استفاده کند. بدون تردید، تولید خودروهای برقی در کشور نیازمند مشارکت خارجی است و وزارت صمت می‌تواند با الگوبرداری از دیگر کشورها، مشوق‌ها و معافیت‌هایی را برای سرمایه‌گذاران خارجی برای تولید خودروهای برقی در ایران در نظر بگیرد. در‌حال‌حاضر کشورهای مختلفی به دنبال استفاده از ظرفیت‌های خارجی برای توسعه خودروهای برقی رفته‌اند که از جمله آنها می‌توان به کشور هند اشاره کرد. چندی است که مقامات هندی پیشنهادهایی از سوی شرکت تسلا برای ورود به بازار خودروهای برقی این کشور دریافت کرده‌اند؛ پیشنهادهایی که باعث شده مسوولان صنعتی هند سیاست جدید خود درمورد چنین خودروهایی را بررسی ‌کنند. در این زمینه منابع آگاه به رویترز گفته‌اند که این سیاست مبتنی بر تعهد خودروسازان خارجی بر بومی‌سازی بخشی از فرآیند تولید است.

سیاست جدید به خودروسازان اجازه واردات خودروهای تمام برقی به هند با کاهش مالیات تا سطح ۱۵درصد را خواهد داد، درحالی‌که نرخ کنونی مالیات برای خودروهای بالای ۴۰هزار دلار ۱۰۰درصد و برای سایر خودروها ۷۰درصد است. با وجود عدم‌پاسخگویی وزرای بازرگانی و دارایی هند به سوالات در این زمینه، یک مقام آگاه به رویترز گفت: «پیشنهاد تسلا مورد توجه قرار گرفته و دولت هند به این پیشنهاد علاقه نشان داده است.» در صورت اتخاذ چنین سیاستی، هزینه واردات خودروهای برقی به هند، به‌رغم عدم‌تمایل تولیدکنندگان داخلی، کاهش جدی خواهد داشت. چنین سناریویی همچنین درهای بازار هند، به عنوان سومین بازار بزرگ خودرو، را به روی تولیدکنندگان جهانی غیر از تسلا باز خواهد کرد. اکنون خودروهای برقی در این بازار سهم ۲درصدی از فروش را در اختیار دارند، ولی بازار هند با گرایش روزافزون به چنین خودروهایی مواجه است.

براساس این گزارش، کاهش مالیات واردات می‌تواند به تسلا نه‌تنها برای فروش خودرویی که قرار است به صورت محلی تولید شود، بلکه برای فروش سایر خودروهای این شرکت کمک کند. سهام شرکت تاتاموتورز، به عنوان بزرگ‌‌ترین تولیدکننده خودروی برقی در هند، پس از گزارش اختصاصی رویترز ۳درصد افت کرد، درحالی‌که سهام دو شرکت خودروسازی دیگر بیش از ۲درصد کاهش پیدا کرد و باعث شد شاخص معیار خودرو در بورس هند کف روزانه منفی ۱/ ۱درصدی را شاهد باشد.

با توجه به این احتمال که هرگونه کاهش مالیات بر واردات خودروهای برقی می‌تواند در بازار اختلال ایجاد کند و باعث رنجش خودروسازان داخلی از جمله تاتاموتورز و ماهیندرا که برای تولید داخلی خودروی برقی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، شود، دولت هند تمایل دارد به صورت آرام به سمت سیاست جدید پیش برود. به گفته یکی از مقامات دولتی، با وجود علاقه دولت به تعامل با تسلا، چنین برنامه‌ای مورد بحث و بررسی زیادی قرار خواهد گرفت، زیرا این سیاست تاثیر مهمی بر بازیگران داخلی خواهد داشت. به گفته دو منبع مطلع دیگر، سیاست جدید هنوز در مراحل ابتدایی بررسی قرار دارد و امکان تغییر در نرخ نهایی مالیات وجود دارد. اما سایر کشورها نیز اقدامات مشابهی برای ترغیب تولیدکنندگان خارجی به قبول تعهد برای تولید محلی خودروهای برقی اتخاذ کرده‌اند. به عنوان نمونه، اندونزی پیشنهاد کاهش تعرفه واردات از ۵۰درصد به صفر برای تولیدکنندگان خودروی برقی که برنامه سرمایه‌گذاری در این کشور دارند، مطرح کرده است، اقدامی که با هدف جذب بازیگران چینی و تسلا انجام شده است. 

اولین تلاش تسلا برای ورود به بازار هند در سال ۲۰۲۱ اتفاق افتاد، که این شرکت به مقامات هندی برای کاهش مالیات ۱۰۰درصدی واردات فشار آورد. گفت‌وگوهای سال گذشته بین تسلا و دولت هند پس از اصرار مقامات هندی به الزام تسلا به تولید محلی با شکست مواجه شد. اخیرا تسلا به مقامات هندی گفته است که این شرکت به ایجاد یک کارخانه محلی و ساخت یک خودروی برقی به قیمت ۲۴هزار دلار علاقه‌مند است. این خودرو تقریبا ۲۵درصد ارزان‌تر از کف قیمتی خودروهای این شرکت چه برای بازار هند و چه برای صادرات است. روهان پاتل، مدیر ارشد سیاست عمومی و توسعه بازار شرکت تسلا، در هفته‌های اخیر با مقامات هندی دیدار کرده و نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، که در ماه ژوئن با مدیرعامل تسلا، ایلان ماسک، ملاقات داشته، از نزدیک پیشرفت این همکاری را رصد می‌کند.

منابع آگاه می‌گویند مقامات هندی مشوق ویژه‌ای برای ورود تسلا به بازار در نظر نگرفته بودند و پیشنهاد کاهش مالیات واردات به شرط تعهد تولید داخلی توسط تسلا ارائه شده است تا باعث خشنودی دو طرف شود. مسوولان تسلا به مقامات هندی گفته‌اند که کارخانه موردنظر در هند می‌تواند در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات در سال ۲۰۳۰ به ظرفیت حداکثری تولید خود برسد. تسلا اکنون در خارج از آمریکا یک کارخانه در شانگهای دارد که بزرگ‌ترین کارخانه این شرکت در جهان است و یک واحد تولیدی نیز در خارج از برلین تاسیس کرده است. این شرکت همچنین در حال ساخت یک کارخانه جدید در مکزیک است که بر تولید یک پلتفرم جدید تولید انبوه خودروی برقی متمرکز است. طبق اعلام ایلان ماسک با ساخت این کارخانه، هزینه‌ها برای مصرف‌کننده نهایی به طرز قابل‌توجهی کاهش خواهد داشت.