سقوط آزاد خودروی خارجی از اوج

 واردات خودرو به کشور پس از یک دوره ممنوعیت پنج‌ساله، در اردیبهشت ۱۴۰۱ آزاد شد و نیمه دوم همان سال نخستین محموله خودروهای وارداتی به کشور رسید. هرچند روند واردات در سال ۱۴۰۱بسیار کند بود و خودروی چندانی وارد نشد، اما سیاستگذار در اسفند ۱۴۰۱ در تصمیمی هیجانی، اقدام به پیش‌فروش خودروهای وارداتی کرد.

پس از طی مراحل مختلف ثبت‌نام و پالایش متقاضیان، در نهایت ۳۳هزار نفر به عنوان متقاضی نهایی خودروهای وارداتی انتخاب شدند.

این در حالی بود که آن زمان حتی به اندازه همین ۳۳هزار نفر نیز خودرو وارد کشور نشده بود.  به‌هر‌حال پس از مشخص شدن متقاضیان نهایی، کم‌کم از قیمت خودروهای وارداتی در بازار نیز رونمایی شد.

 همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، فاصله بسیار زیادی بین قیمت نمایندگی و بازار آزاد خودروهای وارداتی شکل گرفت که بیش از هر‌چیزی ریشه در عطش بازار برای محصولات خارجی داشت. در واقع به دلیل ممنوعیت پنج‌ساله واردات، بازار به‌نوعی با فقر خودروی خارجی مواجه بود و خارجی‌های تازه‌وارد به‌اصطلاح حکم طلا را داشتند و طبیعی بود که قیمت‌های بسیار بالایی از سوی دارندگان حواله آنها پیشنهاد می‌شد.

در فروردین امسال همزمان با اتفاقاتی که در منطقه رخ داد، به‌خصوص تنش بین ایران و اسرائیل، انتظارات تورمی و قیمت ارز صعودی شد و بازار خودرو نیز روندی افزایشی را به خود گرفت. در این بین، خودروهای وارداتی رشد قیمتی بیش از پیش را به خود دیدند.

در ادامه اما با فروکش کردن انتظارات و ارز، منحنی قیمت خودروهای وارداتی افت کرد و این روند نزولی تا پایان نیمسال نیز ادامه یافت.

طبق محاسبات، میانگین قیمت خودروهای وارداتی جدید، در انتهای نیمسال نسبت به ابتدای سال افت ۳۰درصدی را تجربه کرده است.

برای انجام این محاسبات، قیمت ابتدای سال و انتهای نیمسال 10خودروی وارداتی جدید (خودروهایی که پس از لغو ممنوعیت پنج‌ساله واردات، به کشور آمدند) ملاک قرار گرفته است. این افت 30درصدی جدا از اینکه با کاهش انتظارات تورمی و قیمت ارز در ارتباط است، از ناحیه تخلیه هیجان اولیه در بازار وارداتی‌ها و بهبود سرعت واردات در نیمه ابتدایی امسال نیز سرچشمه می‌گیرد.  به‌‌هر‌حال تشنگی بازار خودرو پس از پنج سال ممنوعیت، آنقدر بود که سبب شود خودروهای وارداتی در موج نخست، با قیمتی بسیار بالا در بازار آزاد عرضه شوند.

 این هیجان به حدی بود که حتی خودروهای چینی قیمت بسیار بالایی در بازار آزاد داشتند، اما رفته‌رفته با ورود خودروهای بیشتر و رشد تنوع، چینی‌ها به‌اصطلاح از سکه افتادند.

واردات خودرو به کشور تا همین انتهای سال گذشته نیز سرعت چندانی نداشت، به نحوی که در کل سال 1402 کمتر از 12هزار دستگاه خودرو وارد شد. در نیمه نخست امسال اما تقریبا دو برابر آنچه در کل پارسال وارد شد، خودروی خارجی به کشور آمد. هرچه واردات بالا رفت، عرضه خودروهای خارجی نیز بیشتر شد و در نتیجه، قیمت رفته‌رفته از اوج فاصله گرفت و کمتر و کمتر شد.

این وسط البته اتفاقاتی مانند ابلاغ آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده نیز در فروکش کردن هیجان قیمتی بی‌تاثیر نبود، هرچند این آیین‌نامه فعلا بایگانی شده و خبری از ورود دست‌دوم‌های خارجی نیست.

بدون شک اگر واردات کارکرده‌ها اجرایی می‌شد و دست‌دوم‌ها می‌آمدند، با توجه به افزایش عرضه، منحنی قیمت در بازار خودروهای وارداتی جدید افتی بیش از اینها را به خود می‌دید.

این اتفاق اگر در نیمه دوم امسال نیز رخ بدهد، ریزش قیمت در بازار - نه فقط وارداتی‌ها، داخلی‌ها و مونتاژی - را نیز به دنبال خواهد داشت.

البته بازار خودروهای وارداتی، بدون کارکرده‌ها نیز مستعد کاهش قیمت بیشتر در نیمه دوم سال است، مشروط به آنکه اولا سرعت واردات بالاتر رود و ثانیا با جهش انتظارات تورمی و قیمت ارز مواجه نشویم.

طبق اعلام رئیس کل بانک مرکزی، یک‌میلیارد دلار ارز به واردات خودرو در سال جاری اختصاص پیدا کرده است.

اگر این وعده عملی شود، می‌توان در نیمه دوم سال حداقل 50هزار دستگاه خودرو وارد کشور کرد، این میزان بالغ بر دو برابر آنچه در نیمسال وارد شده و بیش از چهار برابر واردات سال گذشته است.

در صورت عملی شدن این سناریو، ریزش قیمت بیشتری در بازار خودروهای وارداتی رخ می‌دهد؛ هرچند البته دیگر بخش‌های بازار، یعنی داخلی و مونتاژی، نیز تحت‌تاثیر این اتفاق قرار خواهند گرفت.

اصلا هدف اولیه سیاستگذار خودرویی این بود که با واردات خودروهای نو، محصولات مونتاژی را وارد رقابت کند و با ورود کارکرده‌ها، خودروهای داخلی را در جریان رقابت بیندازد تا از این راه، بازار تنظیم شده و قیمت پایین بیاید.

به‌هر‌حال اگر در نیمه دوم سال با شوک انتظارات و قیمت ارز مواجه نشویم و سرعت واردات نیز بالاتر رود، نزول هرچه بیشتر قیمت خودروهای وارداتی رخ خواهد داد.

فراز‌و‌نشیب قیمتی وارداتی‌ها

مرور اوضاع بازار خودروهای وارداتی (جدید) در شش ماه نخست امسال، حکایت از افت قیمت تا 1.5میلیارد تومان دارد. به عنوان مثال، تویوتا کرولا توربو 1200 سی‌سی که در اوایل سال چهار‌میلیارد و 200میلیون تومان قیمت داشت، در انتهای نیمسال تبدیل به خودرویی دو‌میلیارد و 750میلیون تومانی شده است.

یا مثلا سوزوکی سیاز که در اوایل سال سه‌میلیارد و 150میلیون تومان قیمت داشت، قیمت آن در انتهای نیمسال به زیر 1.9میلیارد تومان رسید.

خودروهای چینی نیز افت قیمت قابل‌توجهی داشته‌اند. به عنوان مثال، جتا از خودرویی سه‌میلیارد ‌تومانی تبدیل به خودرویی 2.1میلیارد‌ تومانی شده است. یا مثلا دانگ فنگ شاین مکس که در ابتدای سال سه‌میلیارد تومان قیمت داشته، در انتهای نیمسال با قیمت یک‌میلیارد و 700میلیون تومان در بازار آزاد عرضه شده است.