کد خبر: ۶۳۵۴۲
تاریخ انتشار: ۱۹ شهريور ۱۴۰۳
سد فروش خودروسازی‌های مازاد؛

توجیه ادامه فعالیت "سایت های شهرستانی خودروسازان" چیست؟

صنعت ماشین : در شرایطی که برخی از خودروسازان کشور، فروش تعدادی از سایت‌های تولیدی خود در شهرستان‌ها را در دستور کار قرار داده‌اند، این اقدام با مخالفت‌ها و مقاومت از سوی برخی از نمایندگان مجلس و افراد سیاسی روبه‌رو باشد.
به گزارش صنعت ماشین،

 فروش سایت‌های شهرستانی دو خودروساز بزرگ کشور در حالی به عنوان راهکاری برای تامین نقدینگی و در راستای خصوصی سازی، در نظر گرفته شده که به نظر می‌رسد اجرای این عملیات، با موانع سیاسی و مقاومت‌هایی از سوی افراد مختلف - از نمایندگان مجلس گرفته تا استانداران – روبه‌روست.طبق آنچه ایران خودرو به سامانه کدال بورس اعلام کرده، این شرکت سایت‌های خود در کرمانشاه و مازندران را به مزایده گذاشته و قصد دارد سهام آنها را به طور کامل بفروشد. این در شرایطی است که هنوز مزایده‌ای برگزار نشده، با‌این‌حال مخالفت‌هایی در سطح استان‌های مربوطه شکل گرفته و به احتمال زیاد، کار به نمایندگان مجلس و استانداری‌ها و ائمه جمعه نیز خواهد کشید.

 احداث سایت تولید خودرو در شهرستان‌ها، سیاستی تقریبا اجباری و خلاف تمایل خودروسازان به شمار می‌رود که طی دو دهه گذشته با فشارهای سیاسی به اجرا درآمد. داستان از این قرار است که افراد بانفوذ در سطوح مختلف، شامل نماینده مجلس شورای اسلامی، استاندار و حتی چهره‌های مذهبی مانند ائمه جمعه، به خودروسازان بزرگ و وابسته به دولت فشار آوردند تا در شهرستان‌های مدنظر آنها سایت تولید خودرو ایجاد کنند؛ بده‌بستانی که نتیجه آن حالا چندین کارخانه خودروسازی در استان‌های مختلف است.

هرچند به نظر می‌رسد نیت درخواست‌کنندگان خیر بوده و خواسته‌اند با احداث سایت‌های خودرویی در شهرستان‌های خود ایجاد اشتغال کنند و از نرخ بیکاری بکاهند؛ اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، اکثر سایت‌های احداث‌شده، صرفه و وجاهت اقتصادی نداشته و ندارند. به گفته آنها، سایت‌های موردنظر - به‌جز یکی دو مورد استثنا - از تیراژ اندکی برخوردار هستند و به‌نوعی نبودشان اختلالی در پروسه تولید خودروسازان بزرگ ایجاد نمی‌کند.در واقع به نظر می‌رسد تنها مزیت ایجاد این سایت‌ها، اشتغال چند 100نفری هر کدام است (هرچند اشتغال غیرمستقیم نیز حاصل کرده‌اند).

در‌حال‌حاضر، ایران‌خودرو و سایپا به عنوان دو خودروساز اصلی و وابسته به دولت، جمعا هفت سایت شهرستانی دارند که بیشتر آنها متعلق به ایران‌خودرو است. این شرکت در شهرستان‌های مشهد، تبریز، بابل، شیراز و کرمانشاه دارای سایت تولیدی است و سایپا هم در کاشان و ساوه سایت دارد.

در این بین، سایت‌های مشهد و کاشان از تیراژ نسبتا بالایی (در برخی مقاطع بیش از 100هزار دستگاه) برخوردارند، اما دیگر سایت‌ها تولیدی حداکثر 55هزار دستگاهی دارند.

گفته می‌شود سایت‌های مشهد و کاشان بنابه تمایل ایران‌خودرو و سایپا و در راستای افزایش ظرفیت تولید ایجاد، اما دیگر سایت‌ها تحت فشار سیاسی احداث شده‌اند و به‌نوعی، تحمیلی محسوب می‌شوند.

در این سال‌ها همواره صحبت از فروش سایت‌های شهرستانی خودروسازان (به‌جز مشهد و کاشان) به مشتریان داخلی مطرح شده، اما تا به امروز سایت‌های موردنظر یا واگذار نشده یا به مشتری خارجی فروخته شده‌اند (مانند سایپای کاشان که در دوران برجام، 50درصد از سهام آن به سیتروئن فرانسه واگذار شد).

در مقطعی حتی وزارت صمت، واگذاری سایت‌های شهرستانی خودروسازان را تحت قالب پروژه خصوصی‌سازی، به خودروسازان الزام کرد. به عنوان مثال، در دوران وزارت رضا رحمانی (دولت دوازدهم) وی طرحی سه‌مرحله‌ای را برای خصوصی‌سازی ایران‌خودرو و سایپا ابلاغ کرد که مرحله دوم آن - پس از واگذاری اموال مازاد و قبل از فروش سهام دولت در خودروسازان - فروش شرکت‌های زیرمجموعه از جمله سایت‌های شهرستانی بود.

این پروژه البته در همان مرحله نخست - فروش اموال مازاد - متوقف شد و کار به واگذاری سایت‌های شهرستانی نکشید. حالا اما خودروسازان خود برای فروش برخی سایت‌های شهرستانی‌شان پیش‌قدم شده‌اند. در جدیدترین نمونه، ایران‌خودرو سایت‌های کرمانشاه و مازندران خود را به مزایده گذاشته تا 100درصد سهام آنها را واگذار کند.

این در حالی است که هنوز مزایده برگزار نشده، مخالفت‌هایی در مقابل این واگذاری‌ها شکل گرفته و به نظر می‌رسد در آینده، شدت بیشتری نیز خواهد داشت. حتی این احتمال وجود دارد که در صورت انجام مزایده و واگذاری سایت‌های ایران‌خودرو در کرمانشاه و مازندران، سیاسی‌ها به‌خصوص نمایندگان مجلس و استانداران و حتی چهره‌هایی مانند ائمه‌جمعه به ماجرا ورود کرده و کار به ابطال مزایده نیز بکشد.

سهم سایت‌های شهرستانی از تولید

جدا از اینکه سرانجام مزایده سایت‌های شهرستانی ایران خودرو چه خواهد شد، این پرسش پیش می‌آید که این سایت‌ها چه ظرفیتی دارند و چه میزان از تولید کل خودروسازان را تشکیل می‌دهند؟

طبق آمار تولید سال 1402 خودروسازان، هفت سایت شهرستانی ایران‌خودرو و سایپا در مجموع چیزی حدود 400هزار دستگاه تولید داشته‌اند.

در حالت تفکیکی، سایت‌های شهرستانی ایران‌خودرو کمتر از 224هزار دستگاه تولید داشته‌اند و سایت‌های شهرستانی سایپا هم تیراژ حدودا 176هزار دستگاهی را ثبت کرده‌اند.

با توجه به آمار تولید بالغ بر یک‌میلیون‌دستگاهی ایران‌خودرو و سایپا در سال گذشته، سهم سایت‌های شهرستانی از این تیراژ، حدود 40درصد است.

همچنین سهم شهرستانی‌ها از تولید ایران‌خودرو در سال گذشته حدود 41درصد بوده و سهم شهرستانی‌های سایپا هم 37درصد از کل تولید این شرکت بوده است. هرچند سهم میانگین 40درصدی سایت‌های شهرستانی از کل تولید، اهمیت بالای وجود این سایت‌ها را نشان می‌دهد، اما مساله اینجاست که تولید اعظم شهرستانی‌ها در سه تا چهار سایت متمرکز شده است.

طبق آمار، از جمع تولید 400هزار دستگاهی سایت‌های شهرستانی دو خودروساز بزرگ کشور، حدود 78درصد تولید مربوط به چهار سایت شامل کاشان، مشهد، ساوه و تبریز است. بنابراین سهم سه سایت دیگر کمتر از 25درصد است و تیراژ هر یک از آنها زیر 35هزار دستگاه در سال گذشته بوده است.

نکته دیگری که در مورد سایت‌های شهرستانی وجود دارد این است که با وجود ظرفیت تولید دو‌میلیون‌دستگاهی خودرو در کشور، سایت‌های شهرستانی اکثرا محصول متفاوتی از سایت مرکزی، تولید نمی‌کنند.

به عبارت بهتر، می‌شد با تولید محصولات متفاوت از مرکز، حیات سایت‌های شهرستانی را توجیه‌پذیر کرد، اما در‌حال‌حاضر جز یکی دو سایت، باقی آنها همان محصولات مرکز یا محصولات قدیمی را که پیش‌تر مهمان سایت مرکزی بوده‌اند تولید می‌کنند.

این در حالی است که در دنیا چنین نمونه‌ای که خودروسازان محصولات خود را علاوه بر سایت مرکزی، در شهرستان‌ها با تیراژ اندک تولید کنند، تقریبا وجود ندارد.

البته تولید خودرو خارج از کشور، روال است، به‌نحوی که بسیاری از خودروسازان بر حسب نیاز کشورها و در راستای کاهش هزینه‌ها، به‌خصوص حمل‌و‌‌نقل یا نزدیکی به مراکز تامین قطعات و همچنین وجود نیروی کار ارزان، دارای سایت‌های تولیدی در خارج کشور خود هستند. نمونه بارز این سیاست، حضور بسیاری از خودروسازان دنیا در چین به عنوان بزرگ‌ترین بازار خودروی جهان است.

خودروسازان به دلایلی که شرح آنها رفت، به‌خصوص کاهش هزینه و البته تقاضای بسیار زیاد در چین، سایت‌های تولیدی در این کشور احداث کرده‌اند، سایت‌هایی که از تیراژ اقتصادی برخوردارند و خمیرمایه‌شان سیاسی (بدون در نظر گرفتن اولویت اقتصادی) نیست.

به‌هرحال، با توجه به تیراژ اندک در برخی سایت‌های شهرستانی خودروسازان و پیش‌زمینه سیاسی (نه اقتصادی) تاسیس آنها، این پرسش پیش می‌آید که توجیه ادامه فعالیت آنها چیست؟ آیا باید به هر قیمتی، فعالیت این سایت‌ها ادامه پیدا کند؟

به نظر می‌رسد در‌حال‌حاضر توجیه اصلی ادامه فعالیت برخی سایت‌های شهرستانی خودروسازان (آنها که تیراژ اندک و غیر‌اقتصادی دارند) اشتغال چند 100نفری (مستقیم) و چند‌هزار‌نفری (غیرمستقیم) است.

اتفاقا به همین دلیل است که واگذاری سایت‌های شهرستانی با واکنش‌های منفی مواجه شده و واکنش‌های تندتری نیز احتمالا در پیش است. نمایندگان مجلس، استانداران و ائمه جمعه این نگرانی را دارند که در صورت واگذاری سایت‌های شهرستانی خودروسازان به بخش خصوصی، خریدار، ضمن اخراج کارگران، اقدام به تغییر کاربری کند.

در این صورت، اشتغال مستقیم و غیرمستقیم صدها، بلکه هزاران نفر، نابود خواهد شد.

سه راه واگذاری سهام شهرستانی‌ها

با توجه به غیر‌اقتصادی بودن تولید در برخی سایت‌های شهرستانی از یک سو و خطر نابودی اشتغال در صورت واگذاری آنها، این پرسش پیش می‌آید که راهکار حل مسالمت‌آمیز این چالش چیست؟

طبعا سیاستگذار اگر دنبال این است که سایت‌های شهرستانی ایران‌خودرو پس از واگذاری نیز فعالیت اصلی خود - تولید خودرو - را ادامه دهند، باید برای فروش آنها قید و شرط بگذارد. مثلا می‌تواند در شرایط مزایده، شرط عدم تغییر کاربری یا هر شرط دیگری را که به حفظ اشتغال سایت‌ها کمک می‌کند، تعیین کند.

یک راهکار دیگر این است که سایت‌های شهرستانی به خودروسازان خصوصی که قصد افزایش ظرفیت و تولید محصولات جدید (متفاوت از سایت مرکزی) دارند واگذار شود. البته در این مدل واگذاری نیز باید مزیت جغرافیایی - نزدیکی سایت‌های شهرستانی و مرکزی به یکدیگر - در نظر گرفته شود.

راهکار دیگر این است که سایت‌های شهرستانی به خودروسازان خارجی واگذار شود (مانند اتفاقی که قرار بود در سایت ساوه سایپا بیفتد و رنو آن را بخرد، اما حواشی و مخالفت‌های داخلی اجازه آن را نداد). البته این راهکار درحال‌حاضر با وجود تحریم، تنها با چینی‌ها امکان‌پذیر است.

اخبار مرتبط
نظر شما
نسل چهارم کامیون 2631 آمیکو رونمایی شد +تصاویر
جان سخت در جاده ها؛

نسل چهارم کامیون 2631 آمیکو رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار:
اکستریم LX کراس اوور کوچک مدیران خودرو رونمایی شد +تصاویر و مشخصات
با ظاهری اسپرت و دینامیک بالا؛

اکستریم LX کراس اوور کوچک مدیران خودرو رونمایی شد +تصاویر و مشخصات

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
اکستریم TXL محصول جدید مدیران خودرو رونمایی شد +تصاویر و مشخصات
کراس اوور لاکچری اکستریم در یک قدمی بازار؛

اکستریم TXL محصول جدید مدیران خودرو رونمایی شد +تصاویر و مشخصات

نام خبرنگار:
بایک X7 جان سخت دیار خودرو معرفی شد +تصاویر و مشخصات
با گارانتی ۷۷ ماه یا ۱۷۷ هزار کیلومتر؛

بایک X7 جان سخت دیار خودرو معرفی شد +تصاویر و مشخصات

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
تویوتا کرولا کراس هیبرید توسط نامی خودرو رونمایی شد +تصاویر
یکی از وارداتی های غیر چینی و جدید بازار؛

تویوتا کرولا کراس هیبرید توسط نامی خودرو رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
تویوتا BZ4X کراس اوور قدرتمند تمام برقی نامی خودرو رونمایی شد +تصاویر
با پیمایش 560 کیلومتر؛

تویوتا BZ4X کراس اوور قدرتمند تمام برقی نامی خودرو رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
تویوتا RAV4 جدید توسط نامی خودرو رونمایی شد +تصاویر
یکی از پرفروش‌ترین خودروهای غیر پیکاپ؛

تویوتا RAV4 جدید توسط نامی خودرو رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار:
عظیم الجثه‌ نیسان در ابوظبی رونمایی شد +تصاویر
شاسی بلند غول پیکر با ظاهر مدرن و موتور قدرتمند؛

عظیم الجثه‌ نیسان در ابوظبی رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
18:29 - 1403/05/30
ارزان‌ترین مدل این خودروساز ایتالیایی؛

لامبورگینی جدید با نام تمراریو رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
13:54 - 1403/05/27
آخرین محصول لوکس این شرکت؛

Mercedes Maybach SL 2026 رودستر فوق لوکس معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
الکتریکی خالص هوندا و دانگ فنگ با برد 620 کیلومتر +تصاویر
هوندا اس7 از کمپانی CATL چین؛

الکتریکی خالص هوندا و دانگ فنگ با برد 620 کیلومتر +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
14:36 - 1403/05/19
نتا اس واگن ؛ شوتینگ بریک ارزشمند چینی!

محصول خاص هوزون اوتو خودروساز چینی معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
کوییک چینی رونمایی شد! +تصاویر و قیمت
فیس لیفت سی گل در سه تریم؛

کوییک چینی رونمایی شد! +تصاویر و قیمت

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
13:35 - 1403/05/10
تویوتا مدل جدید Crown Sport PHEV را معرفی کرد؛

مدل پلاگین هیبرید لوکس تویوتا در ژاپن رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار:
18:18 - 1403/03/05
اروپایی خوش نام در خیابان‌های تهران؛

تجربه رانندگی با فولکس واگن ID.4 الکتریکی ماموت خودرو +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
21:23 - 1403/02/21
جدیدترین دو دیفرانسیل شاسی مستقل بازار ایران؛

آفرود سواری سنگین با نیسان ترا محصول جدید مانیان خودرو +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
تست رانندگی فونیکس تیگو 7 پرو ای پلاس در پیست آیلند +تصاویر
با 326 اسب بخار قدرت؛

تست رانندگی فونیکس تیگو 7 پرو ای پلاس در پیست آیلند +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
02:23 - 1402/12/03
تاکسی بدون پیشرانه بنزینی؛

تجربه رانندگی با KMC e-TAXI کرمان موتور در برج میلاد +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
00:03 - 1402/11/24
کراس اوور خوش استایل چینی؛

تست رانندگی لاماری ایما HEV در پیست آزادی +تصاویر

نام خبرنگار: محسن صادقی
تست رانندگی آریزو 8 سدان لوکس و پرآپشن فونیکس +تصاویر
سدان خانوادگی قدرتمند و جذاب؛

تست رانندگی آریزو 8 سدان لوکس و پرآپشن فونیکس +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:32 - 1401/12/10
با شروع تمرین های زمستانه؛

فصل جدید فرمول یک 2023 در بحرین آغاز شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:40 - 1401/11/28
برای فصل ۲۰۲۳ فرمول یک؛

استون مارتین از خودروی AMR23 رونمایی کرد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:49 - 1401/08/23
مدل آفرود پورشه 911 داکار معرفی شد

اسپرت ترین خودروی آفرودی جهان +تصاویر جذاب

نام خبرنگار:
18:16 - 1401/08/21

خودروی فرمول E پورشه 99X جدید معرفی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
فراری پوروسانگوئه توسط تیونینگ منصوری رونمایی شد +تصاویر
در نمایشگاه موناکو فرانسه؛

فراری پوروسانگوئه توسط تیونینگ منصوری رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
00:53 - 1403/02/30
بی‌ام‌و مخملی هوش از سر خودرو بازان پراند!

نسخه خاص و استثنایی از مدل پرچمدار XM بی ام و +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
01:21 - 1402/12/27
توسط برابوس تیونر معروف آلمانی؛

راکت 1000؛ از سریع ترین بنزهای روی کره زمین آشنا شوید +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
پروژه مرسدس AMG SL 63 زیر دستان کیوانی +تصاویر
درباره دو رگه ایرانی آلمانی؛

پروژه مرسدس AMG SL 63 زیر دستان کیوانی +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
13:53 - 1402/11/30
شاسی بلند و سدان را فراموش کن، ون را ببین!

نسخه خاص ون فورد ترانزیت رونمایی شد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
16:32 - 1402/10/08
بنز شاسی بلند نصفه که 1.3 میلیون دلار ارزش دارد!

جی کلاس کابریولت Refined Marques خودرو رویایی و کمیاب +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
11:00 - 1403/04/04

حراج خودروی برقی 111 ساله!! +عکس

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:37 - 1403/02/28
کادیلاک سایکلون ؛

خودرو 65 سال پیش که هنوز برتری فناورانه به محصولات روز دارد! +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
19:18 - 1403/02/28
آلپینا B6 2.7 ؛

یکی از کمیاب ترین خودروهای جهان که خیلی گران هم نیست! +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین
20:12 - 1403/02/20
افسانه‌ جاودان دنیای خودرو؛

کوروت استینگری 1963 همچون نگینی درخشان می‌درخشد +تصاویر

نام خبرنگار: تحریریه صنعت ماشین