فراز و فرود خودرو

 بازار خودرو، طی سال ۱۴۰۲ با افت‌و‌خیزهای متعددی روبه‌رو بود؛ افت‌و‌خیزهایی که ناشی از جریانات و اتفاقات سیاسی و اقتصادی بود تا عوامل مربوط به صنعت خودرو. بااین‌وجود در یک نگاه کلی می‌توان گفت در سال جاری شاهد دو قله قیمتی در بازار خودرو بودیم که در ابتدا و انتهای این سال ثبت شده و به‌خوبی رد‌پای قیمت‌گذاری را روی بازار نشان می‌دهد.

در سال جاری فاکتورهای تاثیرگذار زیادی در بازار خودرو ایفای نقش کردند، به‌طوری‌که یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر قیمت خودرو نرخ ارز بود که همیشه افت‌وخیزهای آن سایه خود را روی بازار خودرو می‌اندازد. بنابراین نوسانات در نرخ ارز طی سال ۱۴۰۲ به‌شدت بازار خودرو را تحت‌تاثیر خود قرار داد. سال ۱۴۰۲ درحالی شروع شد که دلار آمریکا در بازار آزاد حدود ۵۱هزار تومان معامله شد و تا پایان سال همچنان با افت‌وخیز همراه بود. بدین ترتیب سال جاری، سال آرامی در معاملات ارزی نبود و بهای ارز، رشد یا افت‌های متعددی را تجربه کرد. بنابراین دور از انتظار هم نبود که قیمت خودرو در تبعیت دائمی خود از نرخ ارز تحت تاثیر این نوسانات قرار بگیرد.

مسائل سیاسی و منطقه‌ای از دیگر فاکتورهایی بود که قیمت خودرو را طی سال جاری تحت تاثیر خود قرار داد. برای مثال با آغاز جنگ در غرب خاورمیانه، قیمت خودرو در بازار ایران رو به افزایش رفت و چندی بعد دوباره فروکش کرد. مناسبات سیاسی کشور با جامعه بین‌المللی با اثر مستقیم بر نرخ ارز می‌تواند بازار خودرو را شدیدا با خود همراه کند.

سیاست‌های خودرویی وزارت صمت نیز از عوامل بسیار کلیدی در نوسانات بازار خودروی کشور در سال ۱۴۰۲ بود. از این میان می‌توان به فروش خودرو در سامانه یکپارچه اشاره کرد. هر بار که مرحله جدیدی از فروش در سامانه یکپارچه کلید خورده است، قیمت در بازار خودرو روند نزولی به خود می گیرد.فاکتور تاثیرگذار دیگر در این مسیر را می‌توان موضوع واردات خودرو دانست. این موضوع از سال ۱۴۰۱ کلید خورد و حتی سوم شهریورماه این سال آیین‌نامه اجرایی آن ابلاغ شد، اما در نهایت در سال ۱۴۰۱ خبری از ورود خارجی‌ها نبود. بااین‌حال از ابتدای امسال به صورت قطره‌چکانی واردات خودرو انجام شد، گرچه ورود این خودروها بسیار محدود بوده و تا انتهای دی‌ماه آمار واردات قطعی تنها به ۸هزار دستگاه رسید اما به هر صورت واردات انجام‌شده بازار خودرو را تحت‌تاثیر قرار داد.

 حتی اگر خود خودروها به دلیل تعداد محدود چنین توانایی‌ای نداشتند، باز هم هیجانات مربوط به آن بازار خودرو را متاثر کرد. در این بین سیاستگذار سعی می‌کرد که به جای واردات واقعی، با اخبار مربوط به واردات، بازار خودرو را کنترل کند. همچنین تصویب آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده به جو روانی حاصل از این موضوع شدت داد؛ به طوری که با هر خبر جدیدی از واردات قیمت‌ها رو به کاهش می‌رفت. البته هرچه از سال می‌گذشت تاثیر این اخبار کمتر می‌شد، چراکه فعالان بازار دیگر نسبت به وعده‌ها و اخباری که توسط سیاستگذار منتشر می‌شد بی‌اعتماد شده بودند.

از طرف دیگر برخی افت‌وخیز‌ها در عرضه و اقداماتی که توسط خودروساز انجام می‌شد نیز سایه خود را بر بازار می‌انداخت. برای مثال در انتهای تابستان امسال و زمانی که صحبت‌ها در مورد قیمت‌گذاری جدید خودرو اوج گرفته بود، عرضه محصولات جدید خودروسازان به بازار کاهش پیدا کرد؛ تا جایی که قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور به موضوع ورود کرده و خودروسازان را مجبور به عرضه محصولات دپوشده خود کردند.

اما با همه عواملی که آنها را زیر ذره‌بین قرار دادیم، همچنان این قیمت‌گذاری دستوری است که نقش اصلی را در بازار خودروی کشور بازی می‌کند. همان‌‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، بازار خودرو در سال ۱۴۰۲ شاهد دو قله قیمتی بوده است و جالب اینکه هردوی این قله‌های قیمتی در آستانه قیمت‌گذاری جدید اتفاق افتاده‌اند. آخرین قیمت‌گذاری خودرو به اردیبهشت‌ماه سال جاری برمی‌گردد. قیمت‌های ثبت‌شده در بازار در فروردین و اردیبهشت نشانگر اوج قیمتی سال جاری هستند. بعد از آن قیمت‌ها رو کاهش رفته و افت‌وخیز‌هایی را هم تجربه کرده اما دوباره از اواسط دی‌ماه رشد قیمت جدیدی کلید خورد و طی هفته اخیر قله قیمتی دیگری پس از اردیبهشت‌ماه را به ثبت رسانده است. جالب اینکه این بار نیز بیشینه قیمتی در زمانی اتفاق افتاد که بازهم زمزمه‌های قیمت‌گذاری جدید وجود دارد. بنابراین به‌خوبی رد پای خطای سیاستگذار در روند طی‌شده در بازار دیده می‌شود. حال آنکه اگر قیمت رسمی خودرو به‌مرور از ابتدای سال افزایش پیدا می‌کرد، دیگر شاهد این نبودیم که با هر بار قیمت‌گذاری بازار خودرو کاملا به هم بریزد.

افت‌وخیز قیمت خودرو در 1402

«دنیای اقتصاد» برای بررسی بازار خودرو طی سال 1402، قیمت 8 محصول پرتقاضای داخلی و مونتاژی را از ابتدای امسال و در پایان هر ماه رصد کرده است. تقریبا تمامی این خودروها سال را با قیمت بسیار بالایی آغاز کرده‌اند و سپس قیمت‌های کمتری را طی ماه‌های بعد ثبت کرده‌اند و دوباره در ماه‌های پایانی سال به قله قیمتی بازگشته‌اند. برای مثال پژو 206 تیپ 2 در انتهای فروردین‌ماه سال جاری 605میلیون تومان معامله می‌شد، اما پس از آن قیمت این خودرو تعدیل شده و حتی از پایان تیر تا انتهای آذرماه بین 470 تا 485میلیون تومان معامله می‌شد؛ اما پس از آن دوباره روند رو به رشد به خود گرفته و با ثبت قیمت‌های 540 و 570میلیون تومان در دی و بهمن، در اسفند‌ماه باز هم 600میلیون تومان قیمت‌گذاری شد.

در مورد پژو پارس سال بیشینه قیمتی سال مربوط به ماه جاری است. این خودرو سال 1402 را با قیمت 602میلیون تومان آغاز کرد ولی پس از آن با آرامش در بازار طی ماه‌هایی 490میلیون تومان نیز معامله شد. اما در موج اخیر رشد قیمت، بهای آن از قیمت اولیه نیز فراتر رفته و حالا655میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.

از بین محصولات سایپا تغییرات قیمت کوئیک R اتوماتیک را بررسی کردیم. این خودرو که انتهای فروردین‌ماه 415میلیون تومان قیمت داشت، در ماه‌های بعدی با افت قیمت مواجه شده و در شهریور هم به 335میلیون تومان رسید، اما پس از آن دوباره با رشد قیمت مواجه شده و روز گذشته در بازار 395میلیون تومان خرید و فروش شد. جک S5 نیز یکی از خودروهایی بود که در این بررسی، تغییرات قیمتی آن را زیر ذره‌بین قرار دادیم. این خودروی مونتاژی در ابتدای سال جاری یک‌میلیارد و 840میلیون تومان قیمت داشت اما پس از آن قیمت‌های کمتری را ثبت کرد و حتی بهای آن در تیرماه به یک‌میلیارد و 300میلیون تومان هم رسید. با این وجود باز هم دستخوش رشد قیمت شده و دیروز در بازار یک‌میلیارد و 640میلیون تومان قیمت‌گذاری شد.