چند میلیون خودروی فرسوده در ایران وجود دارد؟

 در پی افت روند اسقاط خودروهای فرسوده از سال 1397 و همچنین به هم خوردن معادله عرضه و تقاضای بنزین در کشور، وضعیت مصرف سوخت به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است؛ به‌طوری که میانگین مصرف بنزین در دی امسال به 113 میلیون لیتر در روز رسید که این مقدار در نیمه نخست سال جاری نیز از مرز روزانه ١١6 میلیون لیتر بنزین فراتر رفته بود.

طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اسقاط هر خودروی فرسوده باعث کاهش مصرف 2 هزار لیتر بنزین در سال می‌شود که ارزش صادراتی آن برابر با یک‌هزار و 800 دلار، یعنی 54 میلیون تومان است.

هر خودرو فرسوده نسبت به یک خودروی غیرفرسوده 14.3 درصد مصرف بنزین بیشتری دارد. اگر سالیانه 300 هزار خودرو اسقاط شوند، بیش از 540 میلیون دلار معادل 16.2 هزار میلیارد تومان در سال در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌شود. همچنین اگر قیمت هر لیتر بنزین را 6 دهم دلارحساب کنیم، وجود هر خودروی فرسوده در سطح شهر سالیانه باعث خسارت 600 دلاری در حوزه سوخت می‌شود.

براساس آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، 22 میلیون و 108 هزار دستگاه خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می‌کنند که از این تعداد 13 میلیون و 51 دستگاه فرسوده یا در مرز فرسودگی هستند؛ آماری که نشانگر فرسودگی و در حال فرسودگی 59 درصد از کل خودروهاست.

در این بین، بیشترین سهم فرسودگی در وسایل نقلیه موتوری به موتورسیکلت‌ها با 90 درصد اختصاص دارد.

پس از فرسودگی موتورسیکلت‌ها، مینی‌بوس‌ها با 86 درصد، اتوبوس‌های درون شهری با 82 درصد، اتوبوس‌های برون شهری با 57 درصد و تاکسی‌ها با 48 درصد بیشترین سهم فرسودگی را به خود اختصاص داده‌اند. همین وضعیت نه فقط باعث افزایش بی‌رویه مصرف بنزین شده، که مانعی بزرگ برای اجرای قانون هوای پاک نیز است.

آمارها نشان می‌دهد تاکنون 26 میلیون خودرو در کشور شماره گذاری شده که از این تعداد نزدیک به هفت میلیون خودرو به سن فرسودگی رسیده‌اند. همچنین 12.5 میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری شده که حدود 10 میلیون از آنها فرسوده‌اند و عموما نیز کاربراتوری هستند.

سن فرسودگی موتورسیکلت 6 سال تعیین شده و سن فرسودگی خودرو نیز متفاوت است؛ به طور مثال خودروی سواری 20 سال و عمومی 10 سال در نظر گرفته شده است، در حالی که شاهد تردد حجم زیادی خودروی فرسوده در سطح کلانشهرها هستیم.

به اعتقاد کارشناسان یک خودروی فرسوده چه سواری و موتورسیکلت و چه کامیون تقریبا 2 برابر خودروی نو سوخت مصرف می‌کند. اگر این وضعیت همچنان ادامه یابد ما واردکننده سوخت خواهیم شد و شاید هم کیفیت سوخت پایین بیاید؛ بنابراین باید مدیریت مصرف سوخت را با سیاست‌گذاری‌های درست، توسعه حمل و نقل عمومی برقی و استفاده از فناوری‌های خودروهای کم مصرف و برقی جبران کنیم تا هم شاهد کاهش مصرف سوخت و هم کاهش آلودگی هوا باشیم.
اقدامات مهم برای بهبود ناترازی بنزین

طبق اعلام ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده، در اجرای برنامه هفتم توسعه قرار است سالیانه 500 هزار خودرو فرسوده اسقاط شوند.

ناگفته نماند که سال گذشته یک میلیون و 470 خودروی جدید وارد حوزه حمل و نقل شده است.

«جواد اوجی» وزیر نفت پیشتر درباره مدیریت ناترازی بنزین گفته بود: «بر دو اقدام متمرکز هستیم؛ نخست اتخاذ سیاست‌های غیرقیمتی که بر این اساس توانستیم مصرف بنزین را مدیریت کنیم و دوم، بهره‌برداری هر چه سریع‌تر از پالایشگاه‌های در حال احداث که دو پالایشگاه جدید را تا پایان دولت عملیاتی می‌کنیم.»

با این تفاسیر، اگر خودروهای فرسوده از ناوگان حمل‌ونقل خارج شوند و جای ‌آن‌ها را خودروهای نو و برقی بگیرند، بستر مناسب برای صادرات بنزین فراهم می‌شود، اما با روند کنونی و افزایش مصرف نسبت به تولید احتمال واردات بنزین زیاد است.