رشد بیش از ۲۸۰ درصدی تولید خودرو

به گزارش صنعت ماشین، میز اقتصاد شبکه خبر امروز شنبه ۲۵ تیر ماه ۱۴۰۱ با حضور کارشناسان صنعت خودرو، آقایان عبدالله توکلی لاهیجانی مدیرکل خودرویی وزارت صمت، ابوالفضل خلخالی عضو هیئت علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت و سید محمود هاشمی رئیس مرکز تایید صلاحیت سازمان استاندارد درباره دستور هشت ماده‌ای رئیس جمهوری که پس از بازدید از پارکینگ خودروساز‌ها در جریان خط تولید و میزان خودرو‌های دپو شده در پارکینگ خودروساز‌ها صادر شد، برگزار و در آن پیشرفت این ۸ فرمان پس از حدود ۴ ماه از گذشت این دستورات، کدام بررسی و مشخص شد کدام قسمت از بخش‌های دستورات ۸ ماده‌ای رئیس جمهوری، عملیاتی شده و چه تاثیری بر بازار و صنعت خودرو داشته است.

مجری: ۴ ماه از دستور ۸ ماده‌ای رئیس جمهور که قرار بود تولید، حداقل ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کند، گذشته است در حال حاضر وضعیت تولید به چه شکلی است؟

مهمان (آقای عبدالله توکلی لاهیجانی مدیرکل خودرویی وزارت صمت): نکته اول وضعیت تولید خودرو بود که باید در کشور سر و سامان می‌گرفت پس از تحریم‌های ناجوانمردانه و بر اساس ریشه‌هایی که در استراتژی صنعت خودرو می‌توان دلایلش را جست، از سال ۹۷ با عارضه‌ای در صنعت خودروی کشور مواجه شدیم که یک باره از سال ۹۶ به ۹۷ میزان تولید ما به میزان یک دوم کاهش پیدا کرد.

در بند اول نامه رییس جمهور به سرو سامان دادن به تولید در حقیقت پرداخته شد، اما به واسطه کاهش تولید، انباشت تقاضا در بازار شکل گرفت و علاوه بر آن عارضه دیگری هم در صنعت خودرو در سه سال اخیر رشد کرد و آن تولید خودرو‌های ناقص و انباشت شدن در پارکینگ خودروساز‌ها بود که نقصان‌های کیفی و ضرر‌های مالی و مسائل دیگر ایجاد می‌کرد.

در خصوص نتایج کارکردی حاصل حول فرمان تولید رئیس جمهوری، مقایسه‌ای چند عدد اعلام می‌کنم که آیا این دستور عملیاتی شده است یا خیر! در حال حاضر وضعیت تولید خودرو‌های کامل ۲۲۵ هزار دستگاه خودرو از ابتدای سال تا ۲۱ تیرماه بوده و اگر این مقدار را با مدت مشابه سال گذشته مدنظر قرار دهیم، در سال گذشته ۵۷ هزار دستگاه خودرو بوده است یعنی بیش از ۲۸۹ درصد افزایش تولید خودروی کامل که یک افزایش تولید تقریبا ۴ برابری را شاهد بوده ایم.

میزان تولید خودرو‌های داخل، ۴ برابر شده که این امر اهرم‌هایی را در دست سیاستگذار برای کنترل و تنظیم بازار قرار می‌دهد و نکته مهم دیگر برنامه ریزی تولید برای سایپا و ایران خودرو بود که به عنوان هدف گذاری انجام دادیم، تولید بیشتر از ۵۰ درصد نسبت به سال قبل بود که دو اتفاق افتاد، یکی این که میزان هدفگذاری تولید نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد بالاتر بوده و دوم این بود خودرو‌هایی که تولید می‌شوند تولید کامل هستند و قابلیت عرضه و تجاری شدن دارند.

مجری: فرمان دوم رئیس جمهور در رابطه با تولید یک خودروی اقتصادی بود، خودروی اقتصادی هم تکلیفش مشخص است که توانایی قشر متوسط یا نیمه متوسط رو به پایین توان خرید آن را داشته باشند، اما با توجه به هزینه بالای تولید در کشور و تورم موجود قدری کار را سخت می‌کند، به نظر شما چطور این اتفاق باید بیافتد؟

میهمان (ابوالفضل خلخالی عضو هیئت علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت): نگرانی‌هایی داریم درباره مباحث مربوط به خودرو، اولی در سطح مسائل روزمره‌ای که در دولت‌های قبل پیگیری می‌شد، پیگیری شود و انتظار داریم تمرکز بر روی ایجاد زنجیره ارزش کل حوزه صنعت خودرو در داخل کشور اتفاق بیافتد، تمام اتفاقاتی که در حال حاضر مشکلات و چالش‌های امروز صنعت خودروست، معلول علت استراتژی‌های کلانی است که در صنعت خودرو به کار گرفته شده و یک وابستگی سیاسی و اقتصادی را در سال‌های گذشته در صنعت خودرو بوجود آورده است.

خودروی اقتصادی تعریف خاص خودش را دارد، اگر به استاندارد‌هایی که در کشور برای خودرو نگاه کنیم، مسئله‌ای که وجود دارد، رده بندی استانداردهاست؛ در شرایط حاضر براساس میزان تولید ناخالص ملی و سرانه درآمد کشورمان، اگر ما بخواهیم در استاندارد‌ها سختگیری کنیم، مردم به سمت وسایل نقلیه با ایمنی پایین‌تر سوق می‌دهیم مثل موتورسیکلت، جالب است که در یک سال گذشته میزان توجه به موتورسیکلت برای خرید افزایش پیدا کرده و مشتریان موتورسیکلت نسبت به سال گذشته افزایش داشته و یکی از دلایلش همین موضوع است.

مجری:‌منظورتان این است که نمی‌توانیم خودروی اقتصادی داشته باشیم که ایمنی لازم را داشته باشد؟

میهمان: اتفاقا باید به سمت خودروی اقتصادی برویم و این موضوع در فرمان رئیس جمهور کاملا دقیق است و باید اقشار عموم هم دسترسی داشته باشند و این که چطور به این مهم دست یابیم، راهکارش مشخص است، درمراکز تحقیقاتی، دانشگاه ها، شرکت‌های خصوصی حتی در سال‌های گذشته روی محصولات اقتصادی کار شده و شاه کلید این موضوع توجه به توسعه محصول و ایجاد زنجیره ارزش است و با تمرکز بر توسعه محصولات جدید ما اگر بخواهیم یک محصول خارجی را آورده و مونتاژ کنیم هیچ وقت به محصول اقتصادی نخواهیم رسید و باید توسعه محصول اقتصادی در داخل کشور اتفاق بیافتد، در مراکز تحقیقاتی تا حدودی پیش رفته و با حمایت‌های دولت و تمرکز روی این موضوع خیلی سریع می‌توانیم به این سمت برویم که محصولات اقتصادی داشته باشیم.

مجری: در فرمان هشت ماده‌ای رئیس جمهوری قرار بر این بود که سه خودرو از رده خارج شده و دیگر پلاک نشود و سه خودروی جدید جایگزین شوند، از اقدامات سازمان استاندارد در این باره بفرمایید؟

میهمان (سید محمود هاشمی رئیس مرکز تایید صلاحیت سازمان استاندارد): ماده یک فرمان هشت ماده‌ای رئیس جمهور اشاره‌ای به این موضوع دارد و تاکنون سازمان ملی استاندارد به رسالت خودش عمل کرده و ناظر به خودرو‌هایی که نتوانستند استاندارد‌ها را پاس کنند این اقدام به عمل آمده و با جلسات و برنامه‌هایی که بین وزارت صمت و سازمان ملی استاندارد برگزار شده و ادامه دارد به این سمت حرکت خواهیم کرد که سه خودروی جدید با کیفیت مطلوب در سال‌های پیش رو تولید و عرضه شود.

مجری: سه خودرویی که مد نظر از رده خارج شدن شامل تیبای یک، دو و سمند بود و در خبر‌ها آمده است که پژو ۴۰۵ هم قرار است به زودی از رده خارج شود، آیا این دستور رئیس جمهور در این باره محقق خواهد شد یا خیر؟

میهمان: طبق برنامه ریزی به عمل آمده این امر در دستور کار است و سازمان ملی استاندارد خودش را ملزم برای اجرای فرمان هشت ماده‌ای آقای رئیس جمهور و همچنین دغدغه‌هایی که مقام معظم رهبری نسبت به کیفیت خودرو دارند.

مجری: یکی از موضوعات قابل بحث، رفع موانع واردات خودرو که خیلی مورد توجه قرار گرفت آیا آئین نامه آن تصویب شد یا خیر و این آئین نامه در چه مراحلی قرار گرفته است؟

میهمان (عبدالله توکلی لاهیجانی مدیرکل خودرویی وزارت صمت): صنعت خودروی کشور وضعیت مطلوبی ندارد، ولی معتقدیم کشور پتانسیل‌هایی دارد که می‌تواند واقعا به عنوان قوه محرکه اقتصادی در گام دوم انقلاب نقش ایفا کند، گزارش سه ماهه عملکردی وزارت صمت منتشر کرده است که رویکرد‌های کلی در حوزه صنعت خودرو و استراتژی کلان مان در این صنعت در این گزارش مشخص است و سه مرحله برای حل مسائل صنعت خودروی کشور دیده شده، در مرحله اول ثبات زمانی.

تا سال ۱۴۰۴ و دسترسی به هدف سه میلیون خودرویی که در آن جا مشخص شده و دستیابی به بازار‌های منطقه که بسیاری از آن چیز‌هایی که آرزو‌ها و آمال مان در حوزه توسعه صنعتی کشور است به آن پرداخت شده با چگونگی دستیابی به آن‌ها، مهم است که در استراتژی پایدار و ثابت قدم باشیم، در این استراتژی به تولید دانش بنیان و دست یافتن به یک صنعت دانش بنیان در توسعه صنعت خودروی کشورمان فکر کردیم در مرحله اول تثبیت تولید و البته تغییرات ساختاری، آماده سازی فضا برای آن جهش را دیدیم.

مجری: معتقدید برای این که به آن دستاورد‌ها برسیم باید یک اصلاح ساختاری در صنعت خودرو انجام دهیم؟

میهمان: همین طور است و در خصوص سوال شما توجه به این نکته مهم است وقتی در مورد خودروی اقتصادی صحبت می‌کنیم اشاره به دو مضمون دارد این که هزینه مالکیت خود خودرو پایین باشد و قابلیت یا تناسبی با قدرت خرید بازار داشته باشد و نکته دوم این است که در طول عمر خودرو هزینه‌هایی که به مالک تحمیل می‌کند کم باشد ضمن اینکه مصرف سوخت پایین و زیر ۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر پیمایش داشته باشد.

مجری: با توجه به برنامه تان کی می‌توانیم به این محصول برسیم؟

میهمان: چگونگی مواجه خودروساز با زنجیر تامین در خرید قطعات، دست یافتن به تیراژ اقتصادی تولید، پراکندگی زنجیره تامین در کنار واحد تولید خودرو و هم افزایی خودروسازان برای دستیابی به تیراژ اقتصادی تولید از نکاتی است که اتفاقا به طرز هوشمندانه‌ای با هم جمع شده و هزینه تولید را کم می‌کند تا خودروی اقتصادی داشته باشیم که کیفیت قابل توجه داشته باشد.

بدون اصلاحات ساختاری در صنعت خودرویی کشور، در نحوه مواجه خودروساز با زنجیره تامین، در پراکندگی زنجیره تامین کل مجموعه تولید قاعدتا دست یافتن به خودروی اقتصادی دشوار خواهد شد بنابراین در این برنامه خودروی اقتصادی علاوه بر محصول به سازوکار‌های اجرا هم دقت شده که تا در پایان سال آینده به خودروی اقتصادی برسیم.

در مورد سوال تان یک انباشت تقاضا را در بازار صنعت خودرو شاهد هستیم. یعنی در بازارمان تقاضای انباشته شده به جای یک میلیون و ۶۰۰ هزارتا، ۸۰۰ هزارتا خودرو تولید کردیم که از این ۸۰۰ هزار تا ۳۰۰ هزار تا در پارکینگ‌ها می‌ماند و قابلیت عرضه نداشت و امسال با انباشت تقاضا در بازار مواجه بودیم.

یک راهکار هم افزایش تولید است که در خصوص آن صحبت کردیم، ضمن اینکه عبور مستقیم تولید در خودروساز‌ها داریم که به جریان باثبات تولید منجر شده همچنین واردات به عنوان یکی از راهکار‌های تامین نیاز بازار خودرو در دستور کار است

مجری: نتیجه چه شده، آئین نامه واردات خورو تصویب شده یا نشده؟

میهمان: برنامه کلی صنعت خودرو در خصوص واردات تقدیم هیئت دولت شده و ان شاء‌الله هیئت دولت پس از بررسی همه جانبه آن که یک سیاست کلی است و نیاز به بررسی همه جانبه دارد آئین نامه واردات خودرو را ابلاغ خواهد کرد و قاعدتا فضا برای واردات آماده خواهد شد.

در خصوص واردات، طرح برخی از اظهارنظر‌ها را بسیار شتاب زده در فضای مجازی می‌بینم، در آئین نامه واردات تلاش شده برای اولین بار از واردات به مثابه ابزار سیاست گذاری برای توسعه صنعتی کشور و برای پاسخ به نیاز بازار به خصوص برای قشر کم درآمد استفاده شود یعنی این که واردات عوایدش به تمام مردم و به قشر گستره وسیعی از مردم برسد و بنابراین اتفاقا ۵ حوزه مختلف واردات به آن اندیشیده شده و راهکار‌های متنوع که بتواند همه آن‌ها پاسخ دهد و نتیجه هم دلچسب باشد.

مجری: این واردات چگونه انجام شود که عواید به همه مردم برسد، برخی مواقع خودرو‌های خاص وارد می‌کردند و سودش هم به یک طبقه خاص یا عده خاص می‌رسید نه اینکه به تنظیم بازار ما به ما کمک بکند؟

میهمان (ابوالفضل خلخالی عضو هیئت علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت): در واقع از واردات باید به عنوان ابزاری برای کنترل بازار استفاده کنیم، در نتیجه می‌بینیم که میزان عرضه و تقاضا چقدر است، مابه التفاوت به صورت واردات انجام دهیم البته این موضوع باید در بخش‌های قیمتی مختلف انجام شود، یعنی ما در قسمت‌های مختلف قیمتی میزان عرضه و تقاضا را بسنجیم.

به صورت عمومی ما شش بخش بندی در قیمت داریم که به عنوان قطع‌های قیمتی ام یک و ام شش نامگذاری شده و بر این اساس باید به صورت دقیق در هر کدام از بخش‌ها میزان عرضه و تقاضا اندازه گیری شود و ما به التفاوت واردات انجام دهیم که یک چیزی مثل سامانه یکپارچه الان وجود دارد، یکی از کارکردهایش می‌تواند این باشد.

مجری: مگر در این بخش بندی مختلف بالایی داریم خودروی داخلی مشابه که مقایسه کنیم و نیاز را در آوریم؟

میهمان: بعضی از قسمت بندی به صورت مونتاژ سی کی دی داریم که مونتاژ می‌شود و بند‌های خیلی بالا و لاکچری‌ها این نیست، حالا آن چیزی که با توجه به این که قرار است میزان واردات متناسب با تقاضا سنجیده شود، عمدتا در حال حاضر تمرکزی روی بخش‌های پایین باشد و به این سمت برویم که خودرویی را وارد کنیم که تمام مردم بتوانند استفاده کنند و یکی از نتایج واردات این است که بازار را از حد نصاب خارج کنند؛ یکی از مشکلات توسعه محصول و نرسیدن به محصولات جدید در صنعت خودروی ما رقابتی نبودن این صنعت است.

مجری: یکی از دستورات رئیس جمهور این بود که انحصارزدایی به این صورت شود؟

میهمان: این می‌تواند واردات در قسمت ارزان قیمت اتفاق بیافتد.

مجری: یکی از دستورات رئیس جمهور حذف قرعه کشی بود، اما روند قرعه کشی ادامه دارد، قرار است چه زمانی این دستور عملیاتی شود؟

میهمان (عبدالله توکلی لاهیجانی مدیرکل خودرویی وزارت صمت): در همان بند به شفاف سازی عرضه اشاره شد، مادامی که تولید را بالا ببرید، اما در ارزش عرضه شفافیت را نداشته باشید این شائبه وجود دارد که مهندسی بازار اتفاق بیافتد و شما نتوانید به هدفی که مدنظرتان است یعنی رساندن خودرو به مصرف کننده واقعی، دست پیدا کنید بنابراین سامانه یکپارچه تخصیص خودرو با هدف شفاف سازی در عرضه شروع به کار کرد و در آن جا به جای عرضه قطره چکانی خودرو به بازار، اتفاقا با عرضه متنوع و تعداد بالاتر خودرو مواجه بودیم در دوره اول و همین روند با توجه به افزایش تولید ادامه پیدا کرد و از ابتدای سال کم کم مواجه شدیم با این که با برنامه افزایش تولید، خودرو‌ها کم کم از قرعه کشی بیرون آمدند.

ابتدا این اتفاق برای خودروی شاهین افتاد و در حال حاضر در عرضه دوم سامانه یکپارچه تخصیص با ۱۵ طرح مختلف فروش مواجه ایم که از قرعه کشی بیرون می‌آیند و طرح‌های پیش فروش متنوعی، نه پیش فروش‌های یک ساله، بلکه پیش فروش‌هایی که در چند ماه آینده مشتری بتواند به محصول برسد و اتفاق خوب دیگر که از خردادماه افتاده این است که عبور مستقیم خودرو‌ها را داریم و خودرو‌ها دیگر ناقص تولید نمی‌شوند، صددرصد عبور مستقیم را در هر دو خودروساز داریم و تعهدات معوقه خودروسازان که سال پیش همین موقع ۵۲ هزار دستگاه بوده به ۱۰ هزار دستگاه کاهش پیدا کرده و حتی در بعضی از محصولات، تحویل خودرو در شهریورماه بوده و خودروساز با مشتری تماس گرفته و دو ماه زودتر تکمیل وجه انجام و تحویل اتفاق اتفاده است.

مجری: آیا تولید و روند تحویل باعث شده که این ثبات را در بازار خودرو داشته باشیم؟

میهمان: زمانی که انتظارات تورمی در بسیاری از کالا‌ها را شاهدیم، می‌بینید که در حوزه خودرو ثبات داریم و این مهم بدان معنی است که بسیاری از این سیاست گذاری‌ها جواب داده و الان خوشبختانه خودرو‌هایی از خود کشتی خارج شده و انتظار داریم با توجه به افزایش تولیدی که داریم برای کار‌هایی که وجود دارد در حوزه تامین مداوم در سایت‌های تولیدی بتوانیم تا انتهای سال، جلوی قرعه کشی را به نوعی خودرو‌ها از قرعه کشی خارج شوند.

مجری: به همین موازاتی که جلو می‌رویم ارتقای کیفی محصولات را شاهد باشیم، اما تاکنون چیزی که محسوس باشد اتفاق نیفتاده است؟

میهمان: برنامه ما سه مرحله دارد اگر بیاییم و هر آن چه که از محصول را می‌بینیم مانند برگ‌های درخت تصور کنیم یا ثمرات یک درخت، ریشه کیفیت در صنعت خودرو عمدتا به پلتفرم‌های ما در خودروساز‌ها برمی گردد یعنی پلتفرم‌های محصولا تمان، ما به توسعه محصول و پلتفرم در سال‌های گذشته کمتر پرداختیم و از حوزه توسعه محصول غافل بوده ایم و برای گذار به وضعیت مطلوب از منظر کیفی راه حلی که بتواند ریشه‌ای مسئله‌ای را حل کند، گذار پلتفرمی یا پوست اندازی پلتفرمی است.

۴ پلتفرم کلیدی در صنعت خودروی کشورمان مشخص شده اند و سرمایه گذاری‌های خوبی روی آن انجام گرفته که بایستی زنجیره عرضه تکمیل شود؛ از نیمه دوم سال آینده، با پوست اندازی پلتفرمی و آمدن محصولات جدید روی پلتفرم‌های جدید، مشاهده می‌کنیم که اتفاق بیافتد و این راه حل ریشه ای‌تر است و راه حل کوتاه مدت در خودروساز‌ها اتفاق افتاده و بسیاری از راهکار‌ها وجود داشت و همین که خودرو‌ها در پارکینگ‌ها نمی‌روند وضعیت کیفی را کمی بهتر می‌کند و شرکت‌های مدیریت زنجیره تامین مقرر شده است که روی تست پلن‌ها و روی تک تک قطعات حساسیت بیشتری داشته باشند.

برخی دیگر از راهکار‌ها، راهکار‌های ساختاری است، مثلا این که رفتن به سمت سازندگان رده یک؛ در ساختار با سازندگان رده یک مواجه باشیم خود به خود ریشه بسیاری از محصولات در بلندمدت باعث افزایش کیفیت می‌شود.

مجری: یکی از دستورات رئیس جمهور این است که شرکت‌های بزرگ خودروسازی به سودآوری برسند، ولی اطلاعاتی تیرماه در بورس ثبت شده در تیرماه که می‌بینیم همچنان زیان ده هستند، چه کار کنیم تا در کوتاه مدت و بلندمدت این شرکت‌ها را از زیان ده بودن خارج کنیم؟

میهمان (ابوالفضل خلخالی عضو هیئت علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت):برای یک شرکت تولیدی، مهمترین موضوع میزان تیراژ تولیدشان است و شرکت‌های خودروسازی در دو یا سه سال گذشته با چالش‌های جدی مواجه بودند و میزان تیراژ تولیدات خودرو کاهش پیدا کرد و این باعث بخش زیان انباشته موضوع است و تسهیلاتی که دریافت کردند و جریمه‌هایی که به این دستگاه وارد شده بود.

در کوتاه مدت مهمترین موضوع بحث افزایش عرضه و تولید است که تا حد خوبی اتفاق می‌افتد و در بلندمدت موضوع اصلی دستیابی به تمام زنجیره ارزش است، این که بتوانیم در بخش نرم، در بخش طراحی و توسعه محصولات به صورت دقیق وارد شویم و محصولات با کیفیت با پلتفرم‌های صحیح تولید کنیم که می‌تواند در آن ارزش افزوده در زنجیره ارزش اتفاق بیافتد و یکی از دلایل مهم زیان انباشته این است که ما پلتفرم‌های بی کیفیت قدیمی را تولید می‌کنیم و اگر روی قسمت نرم موضوع کار کنیم و محصولات جدید را توسعه دهیم، بازار‌های داخل و منطقه را به دست خواهیم آورد.

مجری: ترکیب آن‌ها در بلندمدت می‌تواند این شرکت‌ها را از ضرر خارج کند؟

میهمان: موضوعی که در صنعت خودرو مغفول مانده وجود یک نهاد فکری و تصمیم گیرنده است که می‌تواند جوانب موضوعات مختلف را دیده و به صورت بلندمدت در صنعت خودرو برنامه ریزی کند، چیزی شبیه شورای عالی سرمایه گذاری و همچنین برنامه ریزی‌های بلند مدت داشته باشیم و گام به گام این مسائل را دنبال کنیم.

مجری: کوتاه بگویید که بحث سهام این دو خودروساز واگذار خواهند شد یا خیر، زیرا که، اما و اگر خیلی دارد؟

میهمان (عبدالله توکلی لاهیجانی مدیرکل خودرویی وزارت صمت): دولت مصمم است که این اتفاق بیافتد و از فرصت واگذاری به عنوان تغییر ساختار به نوعی که بتوانیم به سمت تولید دانش بنیان در این صنعت حرکت کنیم استفاده کنیم بنابراین قاعدتا دو اتفاق می‌افتد یکی این که واگذاری اتفاق می‌افتد به گونه‌ای که به اهداف مدنظر برسیم و نکته دوم این که به قسمت‌هایی که زیرساخت‌های اصلی ما در حوزه توسعه هستند یعنی توجه به دانش بنیان شدن و توسعه محصول در صنعت خودرو بپردازیم.