چه شد محصولات «ناقص» خودروسازان روانه بازار شدند؟

به گزارش صنعت ماشین، به نظر می‌رسد دلیل اصلی پیشی گرفتن فروش از تولید، عرضه خودروهای دپویی است، محصولاتی که خودروسازان با نام «ناقص» از آنها یاد می‌کنند اما افکار عمومی و برخی نهادهای نظارتی، برچسب احتکار بر این خودروها زده‌اند. سال گذشته تعداد خودروهای دپویی به ۱۸۰‌هزار دستگاه رسید و تصاویری که پارکینگ‌های مملو از محصول خودروسازان منتشر شد، کلی حاشیه به بار آورد و کار را به سازمان بازرسی کل کشور کشاند. افکار عمومی معتقد بود خودروهای مانده در پارکینگ، احتکار شده‌اند تا به واسطه آنها دولت بابت افزایش قیمت خودرو تحت فشار قرار بگیرد. در نهایت سازمان بازرسی کل کشور نیز به ماجرا ورود و با تشکیل پرونده قضایی علیه خودروسازان، آنها را ملزم به پاسخگویی کرد. هرچند خودروسازان همچنان تاکید داشتند که خودروهای مانده در پارکینگ، کسری قطعه دارند و نمی‌توان آنها را به صورت ناقص روانه بازار کرد، اما نه افکار عمومی قانع شد و نه به نوعی سازمان بازرسی.

در ادامه ماجرا وزارت صنعت، معدن و تجارت هر دو مدیرعامل ایران‌خودرو و سایپا را برکنار کرد و مدیران جدید نیز از همان ابتدا اعلام کردند اولویت‌شان عرضه خودروهای دپویی به بازار است. تا پیش از آن، سیاست وزارت صمت و خودروسازان این بود که تا می‌توانند تیراژ را بالا ببرند حتی با تولید محصولات ناقص. با این حال با حساس شدن افکار عمومی و ورود سازمان بازرسی کل کشور به ماجرا، سیاست تغییر کرد و عرضه خودروهای دپویی در اولویت قرار گرفت.  

تقریبا از اواسط زمستان سال گذشته بود که روند تخلیه انبار خودروسازان سرعت گرفت. خودروسازان و وزارت صمت نیز پی‌در‌پی خبر می‌دادند که خودروهای دپویی (یا به قول خودشان ناقص) در حال کاهش‌اند. طبق آخرین آماری نیز که توسط وزارت صمت اعلام شده، تعداد خودروهای مانده در پارکینگ تقریبا به یک‌چهارم سال گذشته (۴۲‌هزار دستگاه) رسیده است. هرچند افت شدید خودروهای دپویی در آمار ارائه‌شده به بورس نیز قابل‌رویت است، با این حال برای خیلی‌ها این پرسش ایجاد شده که چه شد که یک‌باره محصولات به قول خودروسازان «ناقص» به‌سرعت تکمیل و روانه بازار شدند؟ خودروسازان مدعی بودند خودروهای مانده در پارکینگ کسری قطعه دارند و چالش اصلی در این ماجرا نیز به مسائلی مانند کمبود ریزتراشه (به عنوان بحرانی جهانی)، تحریم و کمبود نقدینگی مربوط می‌شود. حالا افکار عمومی این پرسش در ذهنش نقش بسته که وقتی هیچ‌کدام از این چالش‌ها رفع نشده‌اند، چطور تکمیل و عرضه خودروهای به‌اصطلاح ناقص سرعت گرفته است؟ خودروسازانی که تا دیروز از تحریم، بی‌پولی و کمبود ریزتراشه می‌گفتند، حالا چطور ناگهان کسری قطعات‌شان رفع شده و در حال پاکسازی انبارهای خود هستند؟

پاسخ وزارت صنعت، معدن و تجارت و خودروسازان به این پرسش‌ها این است که سیاست تولید تغییر کرده و تکمیل و تجاری‌سازی محصولات ناقص در اولویت قرار گرفته است. این در حالی است که افکار عمومی همچنان خودروهای دپویی را احتکاری می‌دانند. از دید افکار عمومی، این خودروها یا حداقل بخشی از آنها به‌عمد دپو شده بودند تا دولت برای افزایش قیمت رسمی خودرو تحت فشار قرار گرفته و با صدور مجوز مربوطه، خودروها با قیمت‌هایی بالاتر عرضه شوند. با توجه به اعمال سیاست قیمت‌گذاری دستوری، قیمت خودروهای داخلی سالی یک یا دو بار توسط نهادهای مربوطه (در حال حاضر ستاد تنظیم بازار) تعیین می‌شود. از همین رو گاهی پیش می‌آید که خودروسازان تحویل محصولات پیش‌فروشی خود را به تاخیر می‌اندازند تا آنها را با قیمت‌های جدید عرضه کنند. از همین رو دپوی عمدی خودروها در واقع واکنش خودروسازان به سیاست‌های دستوری قیمت است، سیاستی که دولت و وزارت صمت کماکان بر آن تاکید دارند و زیر بار اصلاح یا حذف آن نمی‌روند.

جزئیات فروش بهاره خودرو


آمار فروش دنا نیز در بهار امسال به ۱۵هزار و ۵۸۸ دستگاه رسیده و ایران‌خودرویی‌ها این محصول را با متوسط قیمت ۳۲۷‌میلیون تومان فروخته‌اند. متوسط قیمت این خودرو در بهار پارسال کمی بیش از ۱۸۲‌میلیون تومان بود. آمار فروش رانا از ۱۴‌هزار و ۷۰۰ دستگاه تجاوز نکرده با این حال ۱۱ برابر بیش از بهار سال گذشته بوده است. ایران‌خودرو رانا را با متوسط قیمت ۱۹۱‌میلیون تومان در بهار امسال فروخته، حال آنکه در فصل مشابه سال گذشته قیمت این خودرو حدودا ۱۵۸میلیون تومان بود. در بین دیگر محصولات این شرکت،‌ هایما نیز فروشی سه‌هزار و ۴۱۵ دستگاهی داشته و متوسط قیمت آن نیز ۵۶۱میلیون تومان به ثبت رسیده است. این در حالی است که متوسط قیمت ‌هایما در صورت‌های مالی بهار سال گذشته ایران‌خودرو کمتر از ۲۰۰‌میلیون تومان ثبت شده بود.

در نهایت ایران‌خودرو هزار و ۸۳۶ دستگاه تارا را نیز در بهار امسال به فروش رسانده که کمتر از سه برابر فصل مشابه سال گذشته است. متوسط قیمت این خودرو نیز حدودا ۳۰۸میلیون تومان به ثبت رسیده است. از ایران‌خودرو بگذریم و به سایپا برویم، شرکتی که فروشی ۸۶هزار و ۸۱۱دستگاهی را در بهار امسال به ثبت رسانده است. در مقایسه با بهار پارسال، سایپایی‌ها حدودا ۹ درصد افزایش فروش داشته‌اند. طبق صورت‌های مالی ارائه‌شده به بورس، فروش گروه X۲۰۰ سایپا شامل تیبا، کوئیک و ساینا حدودا ۶۰هزار دستگاه بوده که با متوسط قیمت بیش از ۱۲۲میلیون تومان فروخته شده‌اند، یعنی حدودا ۴۰‌میلیون تومان بیش از متوسط قیمت بهار ۱۴۰۰.

سایپا همچنین پنج‌هزار و ۵۱۶ دستگاه شاهین را نیز به فروش رسانده که قیمت آن حدودا ۲۹۴میلیون تومان بوده است. قیمت شاهین در صورت‌های مالی بهار ۱۴۰۰ کمتر از ۲۳۷میلیون تومان ثبت شده بود. در نهایت اما پارس‌خودرو نیز فروشی ۲۸‌هزار و ۹۹ دستگاهی را در بهار امسال به ثبت رسانده که نسبت به فصل مشابه سال گذشته رشد حدودا ۶۸درصدی را نشان می‌دهد. گروه Q۲۰۰ پارس‌خودرو ۱۵‌هزار و ۲۲۰ دستگاه فروش در بهار امسال داشته و متوسط قیمت آن کمی بیش از ۱۴۰‌میلیون تومان بوده است. پارس‌خودرویی‌ها همچنین در مجموع ۱۲‌هزار و ۵۷۸ دستگاه انواع کوئیک را در بهار امسال به فروش رسانده‌اند که گران‌ترین آنها به مدل اتومات پلاس با قیمت کمتر از ۱۴۸میلیون تومان مربوط می‌شود. سومین خودروساز بزرگ ایران همچنین ۳۰۱ دستگاه ساینا را نیز در بهار امسال به فروش رسانده که متوسط قیمت آن کمی بیش از ۱۲۳‌میلیون تومان بوده است.