افزایش دو برابری سود خودروساز ژاپنی

 در صنعت خودروی فوق‌پیشرفته و پرمخاطره امروز، اقبال به شرکت‌ها می‌تواند به‌سرعت تغییر کند و در حال حاضر شاید نتوان نمونه‌ای بهتر از تویوتا موتورز برای این ادعا مطرح کرد.  در روزگاری نه‌‌چندان دور، به نظر می‌رسید تویوتا به طرز خطرناکی از قافله تولید خودروهای برقی عقب ‌افتاده است. در نقطه مقابل، شرکت تسلا که پیشگام تولید خودروهای برقی محسوب می‌شود، به‌‌سرعت رشد کرده و به یکی از باارزش‌ترین شرکت‌های خودروساز جهان تبدیل شد. با مشاهده موفقیت تسلا، سایر شرکت‌ها مانند جنرال موتورز و فورد موتور به این نتیجه رسیدند که تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان آماده روی‌آوردن به خودروها و کامیون‌های برقی هستند؛ در نتیجه برای جبران این عقب‌ماندگی، سرمایه‌گذاری‌هایی را به ارزش ده‌ها میلیارد دلار آغاز کردند.  با‌این‌حال، شرکت تویوتا به‌ صورت کاملا آگاهانه مسیر متفاوتی را برگزید، هرچند که بسیاری از منتقدان اعتقاد داشتند این شرکت دچار اشتباه شده است.

تویوتا تاکنون تنها دو مدل تماما برقی به بازار ایالات متحده عرضه کرده و امیدوار است خودروهای هیبریدی بنزینی-برقی و هیبریدی پلاگینی این شرکت همچنان محبوب باقی بمانند و پاسخگوی ملاحظات زیست‌محیطی کنونی نیز باشند. ارل استوارت، فروشنده تویوتا در فلوریدا که از رانندگی تسلا مدل S خود نیز لذت می‌برد، در همین رابطه به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «وقتی برای اولین‌بار در مورد استراتژی تویوتا شنیدم شوکه شدم، زیرا می‌توانستم ببینم تسلا در حال انجام چه برنامه‌ای است.» با این ‌حال، طی شش ماه گذشته، فروش خودروهای برقی با کاهش مواجه شده و خریداران خودروهای آمریکایی که به دنبال کاهش هزینه سوخت و همچنین آلایندگی خودروی خود هستند، به سمت خرید خودروهای هیبریدی متمایل شده‌اند. هم اکنون فروش شرکت تویوتا رونق گرفته و سود شرکت افزایش چشمگیری یافته است. استوارت می‌افزاید: «این اولین‌بار نیست که تویوتا  ثابت کرد که قضاوت اشتباهی در مورد آن داشته‌ام و حتما آخرین مرتبه هم نخواهد بود.»

تغییر سریع جایگاه تویوتا، یادآور آن است که صنعت خودرو در حال تجربه تحولات عمیقی است. توسعه فناوری‌هایی چون خودروهای برقی، ریزتراشه‌های پیشرفته و نرم‌افزار، حوزه‌ای را که زمانی یک بخش ایستا و کند بود به صنعتی پویا و در حال دگرگونی سریع بدل کرده است، به طوری که حتی تولیدکنندگان باسابقه و چابک نیز ممکن است ناگهان از مسیر موفقیت خارج شوند.

شرکت ژاپنی تویوتا در سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۱میلیون دستگاه خودرو به فروش رساند، که این میزان بیش از شش‌برابر فروش کمپانی تسلا بود. این شرکت توانسته طی نیم قرن به‌آرامی در صنعت خودرو رشد کند. تویوتا در بدو تاسیس خودروهای کوچک به ایالات متحده صادر می‌کرد،‌ سپس کارخانه‌هایی را در جنوب و غرب آمریکا تاسیس کرد. اما تویوتا در این مسیر چندین مرتبه به باور‌های متعارف و رایج در این صنعت پشت کرده است. معرفی برند لوکس لکسوس در سال ۱۹۸۹، به‌نظر یک اقدام نسنجیده و مخاطره‌آمیز می‌آمد، اما فروش آن توانست با گذشت زمان از BMW و مرسدس ‌بنز پیشی بگیرد.

بیست و یک سال پیش، تویوتا خودروی پریوس را به بازار عرضه کرد، یک خودروی کوچک با موتور بنزینی فشرده و یک موتور برقی که با باتری کار می‌کرد. این ترکیب به پریوس اجازه می‌دهد تا ۵۰ مایل یا بیشتر را با یک گالن بنزین بپیماید. مدل هیبریدی پلاگین این خودرو نیز می‌تواند سفرهای کوتاهی را بدون استفاده از بنزین انجام دهد. خودروسازان دیگر این خودرو را به‌ عنوان یک ابداع غریب رد کردند، اما پریوس در بازار با اقبال مواجه شد و حتی کمپانی‌های دیگر مثل جنرال‌موتورز و فورد نیز خودروهای هیبریدی تولید خود را به بازار عرضه کردند.

اهمیت حق انتخاب

ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا، خودروهای هیبریدی‌ را به تمسخر می‌گیرد و می‌گوید وجود دو پیشرانه زیر کاپوت خودرو منطقی نیست. اما به نظر می‌رسد برای مصرف‌کنندگان این موضوع اصلا اهمیتی ندارد. تویوتا بیش از بیست مدل خودروی هیبریدی یا پلاگین هیبریدی را تولید می‌کند و این خودروها حدود ۳۰درصد از فروش این شرکت را تشکیل می‌دهند. سال گذشته تویوتا توانست در بازار ایالات متحده، ۲.۲میلیون دستگاه خودرو بفروشد که این میزان از سایر خودروسازان به ‌استثنای جنرال موتورز بیشتر بود.  در ماه‌های ژانویه و فوریه، فروش تویوتا در ایالات متحده ۲۰درصد افزایش یافت که به دلیل افزایش ۸۳درصدی فروش مدل‌های هیبریدی و پلاگین بود. جک هالیس، معاون اجرایی تویوتا در آمریکای شمالی، می‌گوید: «ما نمی‌گوییم خودروهای برقی راه‌‌حل خوبی برای کاهش انتشار کربن نیستند، اما این خودروها تنها راه‌‌حل موجود برای نیل به این هدف هم نیستند و بسیاری از مشتریان به ما می‌گویند آنها دوست دارند قادر باشند بین خودروهای هیبریدی، پلاگین و برقی حق انتخاب داشته باشند.» 

در واقع این استراتژی نتیجه داده است. طی دوره ۹ماهه که از آوریل گذشته شروع شد، تویوتا ۲۷میلیارد دلار سود کسب کرده است، که تقریبا دو برابر سود این شرکت نسبت به مدت مشابه سال قبل است. در مقام مقایسه، سود ۱۵میلیارد دلاری تسلا در سال ۲۰۲۳، حدود ۱۹درصد بیشتر از رقم سال ۲۰۲۲بود. سرمایه‌گذاران متوجه این تحولات هستند. ارزش بازار تسلا در بورس آمریکا در قیاس با دوران اوج آن در سال ۲۰۲۱ (که به ۱.۲تریلیون دلار رسیده بود)، کمتر از نصف شده است. طی همین مدت، ارزش تویوتا تقریبا یک‌‌سوم افزایش‌ یافته و به حدود ۴۰۰میلیارد دلار رسیده است. مایک رمزی، تحلیلگر شرکت تحقیقاتی گارتنر، می‌گوید استراتژی خودروهای هیبریدی تویوتا قدرتمند و بر مبنای یک استدلال  بلندمدت بوده است. وی اما هشدار می‌دهد که تحولات در حوزه فناوری یا بازار می‌تواند عملکرد و جایگاه آینده این شرکت را تضعیف کند.

بازار دشوار چین

یکی از بازارهای بزرگی که تویوتا در آن با زحمت و دشواری مواجه است، بازار کشور چین است. چین در واقع بزرگ‌ترین بازار خودروی جهان است و بسیاری از خریداران در آن به خرید خودروهای برقی تمایل بیشتری دارند که این موضوع کمک می‌کند شرکت‌های خودروساز چینی نظیر بی‌وای‌دی، بتوانند سهم بازار را از شرکت‌هایی خارجی مثل تویوتا، فولکس‌واگن یا دیگر شرکت‌ها بربایند. در این میان تویوتا با مشکلات دیگری هم دست‌‌و‌پنجه نرم می‌کند. شرکت تابعه دایهاتسو که خودروهای کوچک تولید می‌کند، پس از افشای تقلب در تست‌های ایمنی، در ماه دسامبر به طور موقت تمام تولیدات خود در ژاپن را متوقف کرد.

شرکت مرسدس‌ بنز که امیدوار بود تا سال ۲۰۳۰ تولید مدل‌های موتور درون‌سوز را متوقف کند، ماه گذشته اعلام کرد اجرای این تصمیم را حداقل برای مدت پنج سال به تعویق انداخته است. همچنین کمپانی فورد هم در اهداف خود در زمینه تولید خودروهای برقی تجدیدنظر کرده و روند ساخت کارخانه‌هایی را که قرار است باتری خودروهای را برقی تولید کنند، کند کرده است. شرکت جنرال موتورز نیز که پیش‌تر فروش و عرضه خودروهای هیبریدی را در ایالات متحده متوقف کرده بود تا بر تولید خودروهای برقی تمرکز کند، عرضه چند مدل خودروی باتری‌دار را به تعویق انداخته است. این شرکت اکنون در حال برنامه‌ریزی برای عرضه مجدد مدل‌های هیبریدی و پلاگین هیبریدی است.  

خودروهای برقی تاکنون نتوانسته‌اند با اقبال بسیاری از خریداران مواجه شوند، چرا که این دست خودروها عموما حتی با وجود تسهیلات و مشوق‌های دولتی، ‌از همتایان احتراقی یا هیبریدی گران‌تر هستند. چالش‌ شارژ خودروهای برقی، نگرانی در مورد برد موثر و عملکرد آنها در هوای سرد نیز باعث تردید برخی متقاضیان شده است.

خودروهای هیبریدی اما با بسیاری از مشکلات ذکرشده مواجه نیستند. قیمت برخی از خودروهای هیبریدی تنها چند صد دلار بیشتر از خودروهای بنزینی مشابه است. علاوه بر این، خودروهای هیبریدی معمولی هرگز نیاز به اتصال به برق ندارند.  مدل‌های هیبریدی پلاگین که برخی از آنها می‌توانند بیش از ۴۰ مایل فقط با برق حرکت کنند و برای سفرهای طولانی‌تر دارای موتور بنزینی هستند، باتری‌های بسیار کوچک‌تری نسبت به خودروهای برقی دارند و می‌توانند نسبتا سریع شارژ شوند.  شرکت تویوتا برنامه‌هایی برای افزایش چشمگیر تولید و فروش خودروهای هیبریدی دارد. نسخه هیبریدی پیکاپ تاکوما در حال عرضه به بازار است. یک سدان کمری بازطراحی‌شده که بهار امسال عرضه می‌شود، تنها به ‌صورت هیبریدی در دسترس خواهد بود. تویوتا طیف وسیعی از خودروهای برقی را نیز ارائه خواهد کرد. حدود ۳۰ مدل تا سال ۲۰۲۶، یعنی زمانی که تویوتا امیدوار است فروش خودروهای الکتریکی در ایالات متحده به حدود ۱.۵میلیون دستگاه در سال افزایش یابد، وارد بازار خواهند شد.