تولید خودرو برقی در ایران، الزامات و چالش‌ها

 یکی از چالش‌های سد راه تولید و توسعه خودروهای برقی در ایران قیمت تمام شده نهایی محصول، قیمت باتری و کافی نبودن زیرساخت‌ها جهت تولید باتری‌های لیتیومی در کشور است، که ضمانت لازم را برای ایجاد تقاضای بالقوه در کشور ایجاد نمی‌کند.

به طوری که شرکت‌های خودروساز مدعی هستند در صورت برطرف شدن چالش تضمین مشتری، توانمندی تولید خودروهای برقی در کشور وجود دارد. از این رو تسهیل فرآیند تولید خودروی برقی در کشور نیازمند مداخله دولت در جهت رفع دو شکست بازار و شکست هماهنگی مرتبط با این صنعت در کشور است که در برگیرنده کاهش اختلاف قیمت تمام شده خودروهای برقی با نوع بنزینی آن و تشویق مردم به خرید این نوع خودروهاست.

این مداخله می‌تواند به صورت کمک دولت در قالب یک بسته سیاستی حمایتی همراه با تدوین نقشه راه توسعه کاربری وسایل نقلیه برقی (در مرحله اول؛ دوچرخه و موتورسیکلت) با مشارکت تمامی ذینفعان برنامه‌ریزی شود.

با توجه به روندهای موجود، میتوان در سه محور، الزامات تولید خودروهای برقی در ایران را مورد توجه قرار داد:

الف- تحریک تقاضای خودروهای برقی با عنایت به ملاحظات زیست‌محیطی و اجتماعی:

فرهنگ‌سازی و ایجاد مشوق برای مصرف‌کننده جزء جدایی‌ناپذیر نیروی محرکه تغییر رویکرد به سمت یک فناوری جدید است، لذا لازم است در چارچوب و بسته فرهنگی- ترویجی، زمینه و ضرورت لازم برای استقبال مصرف‌کننده از خودروهای برقی ایجاد شود.

این مهم نیازمند توجه توأم به مسائل و دغدغه‌های زیست محیطی و اجتماعی طرف تقاضا است؛ همچنین دولت می‌تواند از طریق سیاست‌های تدارکات عمومی، تقاضا و بازار اولیه برای تولید خودروهای برقی را خصوصاً در بخش حمل و نقل عمومی ایجاد کند.

ب- تقویت توان تولید صنعت خودروسازی کشور:

تولید خودروهای الکتریکی، نیازمند قطعات، سامانه‌ها و فناوری‌های جدیدی نظیر باتری، موتور الکتریکی، سامانه مدیریت باتری، سامانه مدیریت موتور، نرم‌افزار و... است.

بدون توسعه همه جانبه و فراگیر زیرسامانه‌های این صنعت، امکان تولید داخل این محصول میسر نخواهد بود و نهایتاً خودروسازان داخلی می‌توانند مونتاژ کننده این محصول با حداقل ارزش افزوده باشند.

توسعه فناوری‌های موردنیاز خودروهای برقی، نیازمند توجه همزمان به دو عامل «تیراژ تولید» و «تقویت عمق ساخت داخل» است که نیازمند تعریف بسته‌های سیاستی و حمایتی ویژه خصوصاً در حوزه شرکت‌های دانش بنیان و قطعه‌سازی با ضوابط ویژه برای عمق ساخت داخل است.

ج- کاهش قیمت تمام شده تولید:

هزینه اولیه تولید خودروهای برقی نسبت به خودروهای احتراق داخلی به دلیل فقدان فرصت و امکان تولید انبوه آن بیشتر است، البته این تفاوت هزینه با افزایش تیراژ تولید می‌تواند به قیمت رقابتی برسد (بر اساس ادعای کارشناسان فنی مراکز تحقیقات شرکت‌های خودروساز سایپا و ایران خودرو هزینه ساخت خودروی برقی با تیراژ پایین (زیر 21 هزار دستگاه در سال) برای نوع برقی 3 برابر خودروی بنزینی خواهد بود.

حتی با فرض تیراژ بالا (بالای 21 هزار دستگاه در سال) و تضمین در خرید آنها، همچنان این هزینه کمتر از 2 برابر نخواهد شد؛ لذا شروع تولید انبوه خودروهای برقی در کشور بدون یارانه‌های دولتی در جهت کاهش هزینه‌های تولید میسر نخواهد بود.

از این رو اختصاص منابع ناشی از کاهش هزینه‌های بهره‌برداری خودروها (کاهش مصرف سوخت) به بخش تولید می‌تواند زمینه کاهش قیمت تمام شده تولید را برای صنعت خودروسازی کشور به همراه داشته باشد.