ورود «معکوس» تسلا به ایران

 اخیرا کلیپی در شبکه‌های مجازی منتشر شده که در آن، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌‌بنیان رئیس‌جمهور در کنار چند دستگاه تسلا قدم می‌زند و از باز کردن آنها و مهندسی معکوس این خودروهای آمریکایی می‌گوید. در این کلیپ، روح‌‌الله دهقانی فیروزآبادی، با تایید اینکه طبق قوانین بین‌المللی، کپی کردن خودرو کاری غیرقانونی است، می‌گوید: «ما این خودرو را خریده‌ایم و دوست داشته‌ایم آن را باز کنیم؛ ما به عنوان محقق و برای کار تحقیقاتی، تسلا را باز کرده‌ایم و نمی‌خواهیم آن را کپی کنیم.» وی تاکید می‌کند که هدف از باز کردن تسلاهای وارداتی، الهام گرفتن از [تکنولوژی و فناوری] این خودرو [در راستای مهندسی معکوس] است.

جدا از اینکه انتشار این کلیپ در فضای مجازی، دستمایه شوخی کاربران شده و اظهارات معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور را تقریبا همه به دیده طنز نگریسته‌اند، اصل ماجرای «مهندسی معکوس تسلا» از حیث اقتصادی و فنی با ابهامات و پرسش‌های زیادی مواجه است. طبق آنچه از اظهارات معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور بر‌می‌آید، داستان از این قرار است که چند دستگاه تسلا وارد کشور شده و مهندسان داخلی، یک نمونه از این خودرو را باز کرده‌اند تا به‌اصطلاح ببینند داخل آن چه خبر است. به عبارت بهتر، گویا معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور قصد دارد با استفاده از حربه «مهندسی معکوس»، تسلا را داخلی‌سازی کند، اتفاقی که گفته می‌شود پیش‌تر در بخش نظامی و دفاعی کشور، مثلا در حوزه ساخت پهپاد، رخ داده است.

حالا این پرسش برای افکار عمومی ایجاد شده که خودروسازی ایران با توجه به تحریم‌ها، عقب ماندن از تکنولوژی و فناوری روز دنیا و چالش‌های دیگر، چطور می‌خواهد بهترین و شاید پیچیده‌ترین خودروی برقی دنیا را کپی کند؟ البته معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور نام دیگری بر «کپی کردن» گذاشته و گفته که به عنوان محقق، تسلا را باز کرده است. این در حالی است که به نظر می‌رسد اگر معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور صرفا به دنبال تحقیق درباره فناوری خودروهای تسلا بوده، می‌توانسته از مسیری منطقی و معمول، یعنی خواندن گزارش‌ها و مقاله‌های تخصصی درباره این خودروی آمریکایی، اطلاعات لازم را کسب کند.

تسلا در‌‌حال‌حاضر پرچمدار بازار خودروهای برقی جهان است که البته در محصولات خود فناوری رانندگی خودکار را نیز در سطوح مختلف به کار گرفته است. خودروهای تسلا فعلا پرفروش‌ترین مدل‌های برقی در جهان به شمار می‌روند و این خودروساز علاوه بر آمریکا، در چین و آلمان نیز دو کارخانه بزرگ دارد و گویا قرار است سومین سایت خارجی‌اش را هم در هند احداث کند. حالا گویا معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری قصد دارد چنین خودرویی را از مسیر مهندسی معکوس، کپی کرده و مدل ایرانی آن را بسازد. این اقدام جدا از اینکه در تضاد با قوانین بین‌المللی است، از منظر کیفیت و استاندارد نیز زیر سوال است. گفته می‌شود تسلا بهترین و پیشرفته‌ترین خودروی برقی جهان به شمار می‌رود که از سختگیرانه‌ترین استانداردهای جهانی پیروی می‌کند و  مشغول رقابتی سنگین و نزدیک با دیگر برندها در بازار است. از همین رو این پرسش ایجاد می‌شود که چنین خودرویی چطور قرار است در خودروسازی تحریم‌زده و دستوری ایران کپی شود؟

در اینکه خودروسازی کشور باید به سمت محصولات برقی برود، تردیدی وجود ندارد و شاید معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور هم از مهندسی معکوس تسلا همین هدف را دنبال می‌کند. اما آیا بهتر نیست برای تحقق این هدف به جای باز کردن تسلا، کار را از سطوح پایین‌تر و با نقشه راهی منطقی آغاز کرد؟ اصلا اگر طبق آنچه معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور می‌گوید، توان تولید خودرویی در این سطح در کشور وجود دارد، پس چرا سطح کیفی خودروهای داخلی این است؟ چرا در خودروسازی ایران هنوز محصولاتی ساخته می‌شوند که درهای آنها درست بسته نمی‌شود، آپشن‌ها گاهی کار نمی‌کند و در کوتاه‌ترین زمان‌ها نیاز به تعویض قطعه و تعمیرات دارند؟

با چنین تصویر مستندی که از خودروسازی کشور وجود دارد، باید هم به کاربران فضای مجازی و کسانی که خبر مهندسی معکوس تسلا در ایران را شنیده یا کلیپ آن را دیده‌اند، حق داد با نگاه طنز به آن بنگرند و از اظهارات مرد «علمی» دولت بهت‌زده شوند. نکته آخر به تعریف و تمجید معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور از تسلا به عنوان خودرویی آمریکایی مربوط می‌شود. این پرسش برای افکار عمومی ایجاد شده که اگر خودروی آمریکایی بد است، پس چرا معاون علمی و فناوری دولت با آب و تاب از آن تعریف و تمجید می‌کند؟ اگر هم خودروی آمریکایی خوب است - که طبق اظهارات معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور هست - پس چرا واردات آن به کشور ممنوع است؟