اثر روانی آزادی واردات خودرو خنثی شد؟

به گزارش صنعت ماشین، تا پیش از نوروز ۱۴۰۱، امید به حصول «توافق» و احیای برجام نسبتا بالا بود، از همین رو انتظارات تورمی و قیمت ارز نیز اوج نگرفته بودند. این در حالی است که با گذشت دو سه هفته از فروردین، امیدها به احیای برجام و لغو تحریم (تحت‌تاثیر اخبار منفی از سوی منابع داخلی و خارجی) کاهش یافت. این کافی بود تا انتظارات تورمی دوباره بالا رفته و بازارها را نیز به دنبال خود بکشاند. در این بین، بازار خودرو که در این حداقل چهار سال گذشته از بازار ارز پیروی کرده، با صعود قیمت (ناشی از رشد قیمت ارز) مواجه شد. در کنار انتظارات تورمی و قیمت ارز، مساله دیگری که منحنی قیمت خودرو را در بازار تحریک کرد، انتشار اخبار مربوط به تداوم ممنوعیت واردات خودرو به کشور بود. تا پیش از نوروز امسال، اخبار مربوط به واردات خودرو نسبتا مثبت بود و شهروندان انتظار داشتند با لغو ممنوعیت تقریبا چهارساله، بار دیگر پای خودروهای خارجی به کشور باز شود. این موضوع سبب شد خیلی‌ها به هوای آنکه قیمت در آینده پایین خواهد آمد و خودروهای خارجی مهمان کشور می‌شوند، برای خرید دست نگه دارند و از آن سو برخی نیز فروشنده شده بودند.

با این حال، پس از تعطیلات نوروز اخبار مختلفی مبنی بر احتمال تمدید ممنوعیت واردات خودرو منتشر و این موضوع سبب شد امیدها برای ازسرگیری ورود خودرو به کشور کمرنگ شود. همین موضوع بهانه لازم را برای افزایش قیمت خودرو در بازار ایجاد کرد و منحنی قیمت که پیش‌تر از ناحیه انتظارات تورمی و ارز تحریک شده بود، با سرعتی بیشتر صعود خود را ادامه داد. به همه این موارد، باید کمبود عرضه را نیز اضافه کرد؛ مساله‌ای که نقش آن در رشد قیمت خودرو طی سال‌ جاری قابل‌انکار نیست. خودروسازان در فروردین افتی سنگین را در بخش تولید (نسبت به ماه مشابه سال گذشته) تجربه کردند و بنا به گفته فعالان بازار، با وجود برگزاری چند طرح فروش، محصول چندانی به بازار ارائه نشد. در حال حاضر نیز با توجه به تغییر پلت‌فرم فروش (راه‌اندازی سامانه یکپارچه فروش خودرو) طرح‌های فروش خودروسازان متوقف و محصولی به بازار عرضه نمی‌شود.

بنا به گفته فعالان بازار، منحنی قیمت در هفته گذشته به دلیل تعطیلات عید فطر و بسته بودن چندروزه بازارها، به نوعی متوقف بوده، با این حال طی این هفته باز هم سر به صعود گذاشته است. سوخت اصلی پرواز دوباره قیمت خودرو را در هفته جاری، ارز تامین کرده، هرچند البته توقف فروش خودروسازان نیز در این ماجرا اثرگذار بوده است. این هفته قیمت ارز باز هم صعودی شد، تا جایی که گفته می‌شود دلار در حال فتح کانال ۳۰‌هزارتومانی است. از آنجا که تحولات قیمتی در بازار ارز معمولا روی بازار خودرو نیز تاثیر می‌گذارد، صعود این هفته دلار سبب شده بر قیمت خودروهای داخلی افزوده شود. اینکه قیمت خودرویی مانند پراید در عرض چند روز پنج میلیون تومان بالا رفته، به‌خوبی نشان می‌دهد که در بازار خودروی کشور این روزها چه خبر است.

بی‌تاثیری خبر آزادی واردات بر بازار؟

اما افزایش قیمت خودرو در این هفته در حالی است که طی چند روز گذشته اخبار مثبتی مبنی بر لغو ممنوعیت واردات خودرو منتشر شد. با توجه به اینکه در گذشته انتشار اخبار مربوط به آزادی واردات، اثر کاهشی روی منحنی قیمت داشت، انتظار می‌رفت این اتفاق در هفته جاری نیز رخ بدهد؛ با این حال گویا اخبار موردنظر چندان اثری از خود به جا نگذاشته‌اند. به نظر می‌رسد این موضوع (آزادی واردات) با توجه به انتشار اخبار مختلف طی چند ماه گذشته، به نوعی لوث شده و تا رسما اعلام نشود که ورود خودرو به کشور آزاد شده و از سر گرفته می‌شود، منحنی قیمت را کنترل یا نزولی نخواهد کرد. آن‌طور که فعالان بازار می‌گویند، منحنی قیمت تاثیری از اخبار مربوط به احتمال ازسرگیری واردات خودرو نگرفته و اگر هم گرفته، در سایه رشد قیمت ارز خنثی شده است. طی چند روز گذشته خبرهای مختلفی مبنی بر آزادی واردات خودرو منتشر شد، از جمله اینکه عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد دولت برای ازسرگیری واردات نیازی به مجوز این مجمع ندارد.

پیش‌تر گمان می‌رفت مجمع تشخیص مانع ازسرگیری واردات خودرو است و دولت نیز چون نمی‌خواهد به دور زدن سیاست‌های کلی نظام متهم شود، احتمالا تا وقتی نظر مثبت مجمع تشخیص و هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام را جلب نکند، واردات را آزاد نخواهد کرد. این در حالی است که اولا مجمع تشخیص با واردات مشروط خودرو (طبق طرح مجلس شورای اسلامی) موافقت کرد و ثانیا برخی اعضای آن می‌گویند دولت برای ازسرگیری ورود خودرو به کشور مختار و آزاد است. از طرفی، سخنگوی دولت نیز هفته گذشته اعلام کرد طرح ازسرگیری واردات خودرو در هیات دولت مطرح شد و در دست بررسی قرار دارد. به همه اینها باید بیانات اخیر رهبر انقلاب در مورد مساله واردات و خودروسازان را اضافه کرد. ایشان سه روز پیش در دیدار با جمعی از کارگران عنوان کردند «واردات بی‌رویه خنجری بر قلب تولید است، با این حال خودروسازان از این حرف سوءاستفاده نکنند، چون وضع آنها تعریفی ندارد و مقصود جاهایی است که کیفیت خوب دارند». پس از بیانات رهبری، بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارشناسان، نقد دوباره خودروسازی را توسط ایشان یادآوری و تاکید کردند که برای کاستن از التهاب بازار و تحریک شرکت‌های خودروساز به بهبود کیفیت، باید از ابزار واردات استفاده کرد.

مجموع این خبرها نشان از این دارد که مسیر واردات خودرو باز شده و دولت می‌تواندپس‌‌از فرا‌رسیدن تاریخ انقضای مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی سران سه قوه مبنی بر ممنوعیت چهار سال واردات (در پایان اردیبهشت امسال)، مجوز آزادی واردات خودرو را صادر و آیین‌نامه مربوطه را تدوین و ابلاغ کند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، با ورود خودروهای جدید به کشور، بازار خودرو به‌خصوص در بخش محصولات خارجی افت قیمت را تجربه خواهد کرد. بنابراین به نظر می‌رسد با جدی شدن مساله آزادسازی واردات در هفته‌های پیش رو، منحنی قیمت متاثر از این ماجرا افت کرده یا حداقل به ثبات برسد، البته اگر انتظارات تورمی و قیمت ارز جهش نکنند. به موازات این موضوع، افزایش سرعت تولید خودرو و ازسرگیری طرح‌های فروش هم می‌تواند در کاستن سرعت افزایش قیمت یا حتی توقف و نزولی کردن آن موثر باشد. از طرفی، خودروسازان وعده داده‌اند که از دو سه هفته دیگر تمام محصولات خود را به صورت کامل تولید خواهند کرد، بنابراین خودروی ناقص توسط آنها تولید نخواهد شد. اگر این وعده محقق شود، عرضه خودرو به بازار روند بهتری را به خود می‌گیرد و این موضوع می‌تواند دست خودروسازان را برای عرضه بیشتر باز کرده و از تقاضای بازار آزاد بکاهد و در کنترل قیمت موثر واقع شود.